przygoda.jpg

„Przygoda człowieka poczciwego” Franciszki Themerson i Stefana Themersona, 1937, 8 min.

Wydarzenia fabularne filmu przedstawiają tytułowego człowieka poczciwego, niczym nie wyróżniającego się urzędnika, który przypadkowo słyszy w słuchawce telefonu słowa: „Nie będzie dziury w niebie, jeśli pójdziesz tyłem”. Rozpoczyna nietypową wędrówkę przez miasto. Jego działanie budzi wzburzenie – wyrusza za nim manifestacja z transparentami: „Na pewno będzie dziura w niebie” i „Precz z chodzeniem tyłem!”. Siedząc na kominie i przygrywając na flecie, człowiek poczciwy komentuje to krótko: „Bo trzeba się znać na przenośni, proszę państwa!”.

Ten gombrowiczowski w duchu film został zrealizowany w założonej przez Themersonów Spółdzielni Autorów Filmowych, a w główną rolę wcielił się księgowy SAF, Antoni Drążkowski. „Humoreska irracjonalna – w której każdy snadnie poetyczne możliwości człowieka poczciwego obejrzeć może”, jak mówił o filmie Stefana Themerson w wywiadzie udzielonym „Kurierowi Polskiemu”, wykorzystywała różnorodne środki artystyczne: przetwarzane zdjęcia aktorskie, liryczne fragmenty komponowane z abstrakcyjnych refleksów świetlnych, a także efekty malowane bezpośrednio na taśmie.

Opis na podstawie: Marcin Giżycki, „Awangarda wobec kina. Film w kręgu polskiej awangardy artystycznej dwudziestolecia międzywojennego”, Wydawnictwo Małe, Warszawa 1996; „Stefan i Franciszka Themerson. Poszukiwania wizualne”, kat. wystawy, Łódź 1981; Jolanta Lehmann, „Filmowa twórczość Themersonów”, w: „Z dziejów awangardy filmowej”, pod red. Alicji Helman, Uniwersytet Śląski, Katowice 1976.