AKADEMIA FILMU DOKUMENTALNEGO CZ. 2
SEMESTR LETNI 2024/2025 - ZAJĘCIA ONLINE

WOLNI SŁUCHACZE/WOLNE SŁUCHACZKI - ZAPISY NA MAILA KAROLINA@AGAINSTGRAVITY.PL

ZE WZGLĘDU NA OGRANICZENIA LICENCYJNE DOSTĘP DO ZAJĘĆ MOŻLIWY JEST WYŁĄCZNIE NA TERENIE POLSKI.

Przedmiot ogólnouniwersytecki na Uniwersytecie Warszawskim. Semestr letni 2024/25, zajęcia online.

Na program zajęć (wykładów, projekcji i dyskusji) składają się najwybitniejsze i najżywiej dyskutowane w ostatnich latach filmy dokumentalne. Film dokumentalny na początku XXI wieku nie tylko wyraźnie zyskuje na popularności, ale w świadomości wielu widzów pozostaje bardziej wiarygodnym i niezależnym niż film fabularny sposobem mówienia o rzeczywistości. Część druga Akademii Filmu Dokumentalnego w centrum stawia bohatera filmu dokumentalnego. Chcemy jednak potraktować to zagadnienie możliwie szeroko, a nawet metaforycznie, gdyż tak w swoich filmach bohaterów i “bohaterów” kreują twórcy współczesnych filmów dokumentalnych.

INFORMACJE OGÓLNE:

Miejsce i czas projekcji: Zajęcia będą odbywać się online. Uczestniczki i Uczestnicy będą otrzymywać dostęp do filmów i wykładów online.

• Wykłady będą odbywać się zgodnie z poniższym harmonogramem zajęć w środy o godz. 17:00 w formie live streamu na Facebooku Akademii Filmu Dokumentalnego UW. Wykłady będą rejestrowane i na następny dzień udostępniane wszystkim osobom zapisanym na zajęcia. Nie trzeba uczestniczyć w wykładzie na żywo, można go nadrobić w późniejszym, dogodnym dla siebie terminie.

• Filmy będą udostępniane na platformie akademia.vod.mdag.pl Po wykupieniu dostępu do zajęć każda osoba otrzyma karnet umożliwiający dostęp do filmów. Filmy będą udostępniane co tydzień - o północy w poniedziałki (aby mieć możliwość obejrzenia filmu przed środowym wykładem) - z możliwością odtworzenia w ciągu 6 dni (do niedzieli, w następny wtorek udostępni się kolejny film zgodnie z harmonogramem zajęć). Od momentu kliknięcia “Odtwórz” będzie 48h na dokończenie oglądania filmu.

• Dostęp do filmów możliwy wyłącznie na terenie Polski!

• Na pierwszy wykład zapraszamy w środę, 26.02. Pierwszy film będzie udostępniony od poniedziałku do niedzieli. Od 3 marca na siedem dni będzie udostępniony kolejny film z programu itd.

• Obecność na zajęciach zaliczana jest obejrzeniem filmu (w ciągu 7 dni dostępności danego filmu, w dogodnym dla siebie momencie). Zachęcamy do oglądania filmów przed wykładem, ale nie jest to absolutnie konieczne. Każda osoba uczestnicząca w zajęciach wykupuje karnet umożliwiający dostęp do filmów, dzięki któremu pod koniec semestru będziemy mieć możliwość weryfikacji odtworzeń i tym samym sprawdzenia Waszych obecności.

• Rejestrując się na zajęcia i/lub opłacając karnet po zakończeniu okresu dostępności danego filmu rozumiesz i akceptujesz, że nie będzie on już dla Ciebie dostępny, a jego nieobejrzenie liczy się jako jedna z możliwych do wykorzystania nieobecności.

Liczba ECTS: 4

Uwaga! Zaliczenie z tego przedmiotu można otrzymać RAZ w toku studiów. Jeśli już zaliczyłaś/zaliczyłeś na ocenę AFD2 w innym roku akademickim nie otrzymasz z tych samych zajęć zaliczenia po raz kolejny (nawet jeśli jesteś na innym etapie studiów, zmienił się program lub kod zajęć w USOS - to ciągle ten sam przedmiot i warunki zaliczenia). W razie wątpliwości prosimy o kontakt.

E-karnet: Studentki i studenci, chcący uczestniczyć w zajęciach i uzyskać z nich zaliczenie, zobowiązani są w pierwszej kolejności do rejestracji na zajęcia w systemie USOS, a następnie wykupienia semestralnego dostępu (e-karnetu), którego cena wynosi 165 zł.

→ UWAGA! Samo opłacenie dostępu (e-karnetu) nie gwarantuje miejsca na liście osób uczestniczących w zajęciach. Osoby, które chcą uzyskać zaliczenie z przedmiotu muszą w pierwszej kolejności zarejestrować się na zajęcia w systemie USOS. Dopiero po rejestracji należy opłacić e-karnet.

→ Warunkiem uczestnictwa w zajęciach jest zarejestrowanie się na stronie akademia.vod.mdag.pl adresem mailowym z systemu USOS, wykupienie karnetu na wybrany fakultet.

Link do kupna e-karnetu

→ Rejestrując się na zajęcia/opłacając karnet już po zakończeniu okresu dostępności danego filmu rozumiesz i akceptujesz, że nie będzie on już dla Ciebie dostępny, a jego nieobejrzenie liczy się jako jedna z Twoich nieobecności.

Istnieje możliwość wykupienia e-karnetu bez rejestracji w USOS, żeby uczestniczyć w zajęciach jako wolny/a słuchacz/ka. Zapisy dla wolnych słuchaczy/słuchaczek są otwarte, osoby zainteresowane prosimy o wysłanie zgłoszenia na adres mailowy: karolina@againstgravity.pl

Prowadząca:
dr Kaja Klimek -kulturoznawczyni, krytyczka i edukatorka filmowa i popkulturalna. 
Kontakt: akademiafilmudokumentalnego@gmail.com (w sprawach zaliczeniowych)

Koordynatorka:
Karolina Konwalik - Akademia Dokumentalna
Kontakt: karolina@againstgravity.pl (w sprawach organizacyjnych oraz w razie ewentualnych problemów technicznych z playerem. W razie problemów technicznych prosimy o przesłanie zrzutu ekranu z błędem/widokiem, który wyświetla się po zalogowaniu).

 WARUNKI ZALICZENIA

1. OBECNOŚĆ

W semestrze letnim 2024/2025 zaplanowanych jest 12 projekcji. Obecność na zajęciach zaliczana jest obejrzeniem filmu. Każda osoba uczestnicząca w zajęciach otrzyma karnet umożliwiający dostęp do filmów, dzięki któremu pod koniec semestru będziemy mieć możliwość weryfikacji odtworzeń i tym samym sprawdzenia Waszych obecności.

Maksymalna ilość nieobecności umożliwiająca zaliczenie przedmiotu to: CZTERY. Każda kolejna będzie oznaczała brak możliwości zaliczenia przedmiotu. Ze względu na charakter zajęć nie ma znaczenia czy nieobecności są usprawiedliwone czy nie.

Każdej i każdemu przysługują DWIE NIEOBECNOŚCI bez żadnych konsekwencji. Za kolejne DWIE, które uznajemy za nadprogramowe, należy napisać recenzje lub zrealizować 3-minutowe recenzje wideo wybranych filmów z AFD2, które obejrzało się w ramach zajęć - innych niż film wybrany do pracy zaliczeniowej!

W tej pracy liczy się OPINIA, krytyczne spojrzenie, a nie powszechnie dostępne dane na temat filmu, jego twórców, przebiegu ukazanej sytuacji. Recenzja może być krótszą formą odpowiedzi na pytanie zadane w czasie zajęć.

Długość wideo: 1,5 minuty

Termin nadsyłania: ostatnie zajęcia w semestrze (tj. do do końca dnia).
Nadesłanie recenzji odrabiającej nieobecność jest konieczne do zaliczenia przedmiotu. Nieprzesłanie recenzji w terminie powoduje obniżenie oceny o pół za każdą.

UWAGA: To Uczestniczka i Uczestnik zajęć powinni wiedzieć, który film opuścili. Bieżące kontrolowanie ilości nieobecności leży po Waszej stronie.

2. PRACA ZALICZENIOWA

Warunkiem zaliczenia zajęć, poza obecnością, będzie przygotowanie pracy zaliczeniowej w postaci materiału wideo z dołączoną pisemną eksplikacją zastosowanej formy i metody pracy.

Jak się do tego zabrać? Każdemu prezentowanemu w ramach zajęć filmowi będzie towarzyszyło pytanie dotyczące czy to treści poruszanych w filmie, czy jego formy estetycznej, ale również szerszego kontekstu społecznego, kulturowego czy politycznego, w który film się wpisuje. Uczestniczka i Uczestnik zajęć wybierają zatem jeden film prezentowany w ramach Akademii i przygotowują odpowiedź na dotyczące go pytanie postawione w czasie dyskusji po owym filmie - w postaci materiału wideo. Pytania po zajęciach pojawią się na tej stronie - poniżej opisu filmu, którego dotyczą. Ze względu na charakter zajęć poprawianie pozytywnej otrzymanej oceny nie jest możliwe. 

• WYMAGANIA DOTYCZĄCE PRACY:

Praca wideo: Długość to maksymalnie 1,5 minuty, popularny format video (mpeg, vlc, mp4, avi) wysłane poprzez Google Drive, Dropbox, Wetransfer. Materiał ma mieć charakter krytyczno-filmowy i eseistyczny. Co to oznacza? Autorka i Autor prezentują swoje poglądy i przemyślenia, dowodzą krytycznego myślenia o filmie i jego kontekście. Forma - właściwie dowolna - od wypowiedzi bezpośrednio do kamery (uwaga: przemyślanej i wypowiedzianej, a nie odczytanej! Czytanie oznacza dyskwalifikację i zwrot pracy!), przez różnorodne formy montażowe, vlogowe, wideo-eseistyczne (zmontowane materiały wizualne i komentarz autorki autora), reelsy, tiktoki po... No właśnie. Granicą jest Wasza inwencja twórcza. Preferowana wersja w pionie, jak na Instagrama lub TikToka, ale klasyczny format wideo również wpisuje się w formę zaliczenia. Praca powinna też zawierać planszę z listą wykorzystanych materiałów, których nie jesteście Autorami.

Eksplikacja autorska: do pracy (np. w treści maila) należy dołączyć pisemne uzasadnienie wybranej formy i metody pracy w przypadku wybranego zagadnienia oraz opis procesu twórczego. Długość: 2000 znaków ze spacjami.Eksplikacja to nie powtórzenie treści samej pracy, lecz krótka opowieść o tym,dlaczego wybrano taką formę, jak praca powstawała, jakie były wyzwania i co przyniosło satysfakcję.

Nazwa pliku wideo według schematu: imię_nazwisko_numer pytania

W treści maila wpisujemy również Imię i nazwisko i numer indeksu.

W treści maila wpisujemy również Imię i nazwisko oraz numer indeksu.

Jeśli szukacie inspiracji, serdecznie polecamy kanał AFD na YouTube, gdzie można obejrzeć najciekawsze prace uczestniczek i uczestników poprzednich edycji zajęć.

Charakter samych pytań towarzyszących filmom wskaże, że możliwości i form wyrazu będzie wiele. Liczy się przede wszystkim inwencja twórcza, własne przemyślenia, pomysły i kreatywność Autorki i Autora.

• KRYTERIA OCENIANIA:

Przy ocenie pod uwagę będą brane:

- zgodność z tematem - lub uzasadnione od niego odbieganie, jeśli Autorka lub Autor ma taką potrzebę;

- odpowiedź na pytanie dowodząca przemyślenia zagadnienia;

- odniesienia nie tylko do filmu, ale i innych tekstów kultury i kontekstów;

- oryginalność myśli i wyjście poza obiegowe, stereotypowe przekonania;

- własna, uzasadniona opinia i stanowisko;

- pomysł na realizację - jest ważniejszy właściwie niż samo wykonanie. Zdajemy sobie sprawę, że dla wielu z Was to pierwsza próba wypowiedzi w takiej formie. Bardzo szanuję każdą próbę wyjścia poza strefę komfortu i zmierzenia się z nową formą wyrazu;

- inwencja twórcza - to szerokie zagadnienie. Najważniejsze jest to, żebyście podjęli próbę, eksperymentowali i stworzyli autorskie dzieło;

- w przypadku wypowiedzi do kamery: najważniejsza jest jasność, spójność i przejrzystość wywodu podanego bezpośrednio do kamery (czyli do widzki, która Was ogląda), a nie odczytywanego z kartki/monitora. Czytanie rzuca się w oczy i oznacza zwrot pracy oraz konieczność zmierzenia się z tym lub innym tematem raz jeszcze;

- długość materiału - 1,5 minuty to absolutne maksimum. Ekonomia wypowiedzi jest istotna - za przekroczenie długości obniżamy ocenę o pół;

- na końcu plansza z listą wykorzystanych materiałów (wideo, muzyka), których nie jesteście Autorkami/Autorami - jeśli z takich korzystaliście.

• TERMIN:

Termin nadsyłania pracy wideo z eksplikacją autorską to DWA TYGODNIE od dnia zajęć. Przez datę zajęć rozumiemy dzień, w którym zgodnie z poniższym harmonogramem odbywa się wykład. Deadline na dosyłanie prac zaliczeniowych to 11 czerwca (czyli dwa tygodnie po ostatnich zajęciach, jeśli do pracy zaliczeniowej wybierasz ostatni film).

Gotowe prace należy wysłać pod adres akademiafilmudokumentalnego@gmail.com

UWAGA! Termin jest niezmienny, rygorystycznie przestrzegany i nie ma od niego odstępstw, a jego przekroczenie zamyka drogę do opracowania pytania związanego z danym filmem - pozostaje on jednak przez resztę semestru dostępny do recenzji zaliczającej ewentualną nadprogramową nieobecność. Jeśli zajęcia nie odbywają się - termin to wciąż dwa tygodnie, chyba że prowadząca określi inaczej. Dlaczego tak musi być? Zależy nam, żeby jak najszybciej sprawdzać prace, szczególnie, gdy semestr zbliża się do końca. Dlatego też serdecznie namawiamy i zachęcamy, żeby zająć się pracami zaliczeniowymi wcześniej na przestrzeni semestru, a nie zostawiać spełnienie warunków zaliczenia na ostatni moment.

Za pracę można zdobyć 5 punktów. Oceniane będą zarówno forma, koncept, jak i treść. Po wypełnieniu warunków dotyczących obecności na tej podstawie wystawiona zostanie ocena końcowa.

UWAGA! OTO JEDYNY ADRES DO WYSYŁKI WSZYSTKICH PRAC: akademiafilmudokumentalnego@gmail.com

PROSIMY NIE PISAĆ WIADOMOŚCI Z PYTANIAMI CZY PRACA DOTARŁA I CZY ZOSTAŁA SPRAWDZONA. PROWADZĄCA NIE ODPOWIADA NA TAKIE WIADOMOŚCI. DOSTANIECIE ODPOWIEDŹ OD RAZU Z OCENĄ I KOMENTARZEM DO PRACY. JEŚLI CZEGOKOLWIEK BĘDZIE BRAKOWAŁO, ZOSTANIECIE POPROSZENI O UZUPEŁNIENIE.

Na pytania bieżące odpowiadamy na stronie Akademii Filmu Dokumentalnego na Facebooku, zachęcamy więc do śledzenia.

26 LUTEGO 2025 - NIE CHCEMY INNEJ ZIEMI

No Other Land, reż. Basel Adra, Hamdan Ballal, Yuval Abraham, Rachel Szor, 2024,Palestyna, Norwegia / 96 min

Film ukazuje ciągnącą się przez dekady batalię prawną mieszkańców Masafer Yatta na Zachodnim Brzegu o zachowanie swojej wioski. Widzimy ich codzienność, która naznaczona jest niesprawiedliwością i upokorzeniami. Palestyńsko-izraelski filmowy kolektyw kręcił wydarzenia w wiosce przez pięć lat, korzystając przy tym z wcześniejszych nagrań mieszkańców. Zarejestrował filmowe świadectwo wielu prób wyrzucenia mieszkańców wioski i krwawych aktów przemocy popełnionych przez izraelskie wojsko i osadników. Adra – prawnik i dziennikarz, który urodził się i wychował w Masafer Yatta oraz Yuval Abraham – żydowski dziennikarz tworzą duet. Każdego dnia starają się pomóc mieszkańcom Masafer Yatta i opowiedzieć światu o ich tragedii. Ich pierwsze spotkanie udowodniło, jak bardzo ich sytuacja różni się od siebie, choć żyją przecież w tym samym kraju. Adra nie może się przemieszczać, jest szpiegowany, a jego dom często przeszukują izraelskie władze. Yuval może bez przeszkód jeździć po kraju i ma pełną swobodę działania. Film nie proponuje gotowych rozwiązań, stając się bardzo aktualnym wołaniem o równość. 

Pytanie do filmu: Czy wierzysz, że filmy dokumentalne mogą zmienić rzeczywistość? Uzasadnij, pokaż przykłady.

5 MARCA 2024 - PRZEŻYĆ

Flee, reż. Jonas Poher Rasmussen, 2021, Dania, Francja, Szwecja, 92 min.

Animowany film dokumentalny, który stał się przebojem festiwalu w Sundance, gdzie zdobył Wielką Nagrodę Jury w Konkursie Międzynarodowym i porównywany jest do legendarnego „Walca z Baszirem”.

Poruszająca historia nastolatka uciekającego z matką i rodzeństwem z ogarniętego wojną Afganistanu do Europy. To także intymna opowieść o dorastaniu i odkrywaniu swojej seksualności. W życiu Amina dominuje poczucie straty i to na wielu poziomach. Bohater musiał brutalnie wkroczyć w dorosłość i przez ponad 20 lat tłumił w sobie traumatyczne doświadczenia. Dziś, jako niespełna czterdziestolatek, odnosi sukcesy jako naukowiec i planuje ślub ze swoim długoletnim partnerem.

Amin postanawia zdradzić prawdę o sobie w filmie, ale nie jest gotowy, żeby stanąć oko w oko z kamerą, dlatego reżyser Jonas Poher Rasmussen (jego dawny szkolny kolega) postanowił sięgnąć po animację. Tłumione do tej pory wspomnienia tworzą poruszającą historię, w której granice czasu i przestrzeni ulegają zatarciu. Znaleźć w niej można liczne paralele ze współczesnością. Film jest fascynujący nie tylko pod względem unikalnej formy, ale również niezwykle bliskiej relacji bohatera z reżyserem.

Pytanie do filmu: Realizujesz film dokumentalny o wydarzeniu z historii lub własnej przeszłości. Jakiej formy wizualnej użyjesz, by uzupełnić brakujące obrazy? Dlaczego?

12 MARCA 2025 - PIEŚNI WIELORYBÓW

Whale Nation, reż. Jean-Albert Lièvre, 2023,Francja, 88 min

Wieloryby żyją na Ziemi od 40 milionów lat i są potężniejsze niż największe dinozaury. „Pieśni wielorybów” zabierają nas w podróż po Afryce, Azji, Oceanii, Arktyce i Antarktydzie, pokazując w spektakularny wizualnie sposób potęgę oceanu. Posłuchajmy wyjątkowego śpiewu niezwykłych istot, dzięki któremu komunikują się ze sobą na odległość tysięcy kilometrów. Wyruszmy z najlepszymi fotografami przyrody na świecie w coroczną wędrówkę podwodnych olbrzymów, pokazującą ich niezwykłe zdolności i bogate życie społeczne. Wieloryby w tym filmie opowiadają nam swoją historię i mamy wrażenie przebywania w skórze jednego z nich. To one są prawdziwymi strażnikami naszej planety i zapewniają jej równowagę.

Oprócz zapierających dech w piersiach ujęć, posłuchamy także oryginalnej ścieżki dźwiękowej, w której wykorzystano muzykę między innymi Leonarda Cohena, Jóhanna Gunnara Jóhannssona, Sigur Rós czy Kronos Quartet. Polską narratorką filmu jest Margaret. 

Pytanie do filmu: Wiersz jako punkt wyjścia dla filmu/eseju filmowego? O kim, jak, kto przeczyta i co zobaczymy na ekranie? Opowiedz, a najlepiej: zrealizuj to zadanie choć w krótkiej formie wideo

19 MARCA 2025 - KROWA

Cow, reż. Andrea Arnold, 2021, Wielka Brytania, 94 min.

Bohaterką filmu jest krowa Luma. Obserwujemy cykl jej życia i zanurzamy się w jej emocjach. Wybitna reżyserka Andrea Arnold („American Honey”) skupia się na czystej obserwacji. Jedyne głosy, jakie docierają do naszych uszu, to komendy bezimiennych pracowników pewnej brytyjskiej farmy mlecznej, zagłuszane przez szczęk metalowych krat, zgrzyt maszyn i niskie, pełne trwogi muczenie krów. Widzimy, jak Luma jest wpychana do stalowej klamry do dojenia, a pajęcze mechaniczne dysze zasysane są do jej wymion. Gigantyczna konstrukcja przypominająca imadło zawiesza Lumę w powietrzu, dzięki czemu jej kopyta można przyciąć z chirurgiczną precyzją. Uczestniczymy w porodzie, po którym Luma łączy się ze swoim nowonarodzonym cielęciem zaledwie na kilka minut, a następnie każde z nich idzie osobno labiryntem wąskich przejść, od których nie ma ucieczki. W tym zmechanizowanym świecie życie Lumy sprowadzone zostaje do funkcji przedmiotu potrzebnego człowiekowi, który czeka nieuchronna śmierć. To pozbawione narracji filmowe studium życia Lumy jest próbą filozoficznego rozważenia losu i praw zwierząt hodowlanych, bezrefleksyjnie przez nas wykorzystywanych. 

Pytanie do filmu: Co zwierzęta by nam powiedziały, gdyby mogły mówić? Przyjmij perspektywę wybranego gatunku i przemów do ludzkości.

26 MARCA 2025 - NATURALNA DZIKOŚĆ SERCA

A New Kind of Wilderness, reż. Silje Evensmo Jacobsen, 2024, Norwegia, 83 min.

Przez lata rodzina złożona z rodziców i czwórki dzieci cieszyła się samowystarczalnym życiem na norweskiej farmie, z dala od zgiełku miasta, w harmonii z naturą. Niespodziewana tragedia wywróciła ich życie do góry nogami. Współczucie, które okazują sobie nawzajem, rozciąga się również na zwierzęta, dom i otaczającą naturę. Prywatne zdjęcia i domowe materiały wideo wplecione w narrację filmu akcentują psychologiczny wymiar upływu czasu. Film stawia pytanie o to, jak kierować sobą i rodziną w czasach smutku. Akcentuje potrzebę zaakceptowania zmiany i znalezienia nowej drogi życia. Gdy decydujesz się na życie z dala od społeczeństwa, musisz być przygotowany na możliwe wygnanie z raju. Film otrzymał Nagrodę Główną w międzynarodowym konkursie dokumentalnym na Sundance.

Pytanie do filmu: Lekcja (z) dzikości serca - co Ty dla siebie wyciągasz z filmu Silje Evensmo Jacobsen?

2 KWIETNIA 2025 - JAK ZOSTAĆ JAPOŃCZYKIEM

The Making of a Japanese, reż. Ema Ryan Yamazaki, 2023, Japonia, USA, Finlandia, Francja, 99 min.

Jakie są charakterystyczne cechy i zachowania potrzebne do tego, aby stać się częścią japońskiego społeczeństwa? Co sprawia, że jesteś Japończykiem? Obserwując przez rok uczniów pierwszej i szóstej klasy publicznej szkoły podstawowej w Tokio, a także ich nauczycieli, poznajemy system szkolny, który znacząco różni się od innych krajów. Odkrywamy, w jaki sposób nauczyciele i uczniowie kształtują się nawzajem. Oprócz przyswajania nauki, dzieci uczą się samodyscypliny, ducha wspólnoty i dobrych manier. Codziennie weryfikowana jest równowaga między indywidualizmem a poszanowaniem innych. Wybuch pandemii i jej ograniczenia to tylko kolejny środek kontrolny, bo dzieci w Japonii są kształtowane przez kulturę swojego kraju i ściśle określony proces edukacyjny, który niezachwianie dąży do właściwej równowagi pomiędzy indywidualnym rozwojem a harmonią społeczeństwa jako całości.

Film dokumentuje ten proces, stosując jednak hybrydową perspektywę. Reżyserka filmu krytycznie przygląda się japońskiej kulturze, z pozycji na równi jej znanej (sama pochodzi z Japonii), jak i obcej. Środowisko szkolne przypomina tu bowiem zakład produkcyjny, w którym surowcem do przetworzenia są dzieci.

Pytanie do filmu: Szkoła uczy i wychowuje? - odnieś swoje wspomnienia ze szkoły podstawowej do tego, co zobaczyłaś w filmie.

9 KWIETNIA 2025 - ŚCIEŻKA DŹWIĘKOWA ZAMACHU STANU

Soundtrack to a Coup d'Etat, reż. Johan Grimonprez, 2024, Francja, 150 min.

Polityka sprzed 60 lat nigdy nie była przedstawiona w tak energetyczny, dynamiczny sposób. Lata 1960–1961. 16 krajów afrykańskich ogłasza niepodległość, co wywołuje niepokój mocarstw w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ. CIA wysyła do Afryki gwiazdy jazzu: Louisa Armstronga, Dizzy Gillespie, Ninę Simone i innych, aby wzmocnić pozytywne odczucia Afrykańczyków wobec USA. Muzycy zaczynają zdawać sobie sprawę, że są wykorzystywani przez własny kraj, w którym nadal istnieje segregacja rasowa. Kongo było strategicznym krajem kontynentu, z uwagi na cenne surowce i rozmiar państwa. Premier tego kraju, Patrice Lumumba, był liderem ruchu narodowowyzwoleńczego całej Afryki, a jego najbliższą doradczynią była aktywistka i pisarka Andrée Blouin.

Film – w nowatorski stylistycznie i narracyjnie sposób – ukazuje zeitgeist i zderzenie świata polityki oraz muzyki. W ścieżce dźwiękowej znalazła się muzyka największych gwiazd jazzu, ale także kongijskich artystów, którzy występują na ekranie. Piosenkarka Abbey Lincoln i perkusista Max Roach byli jednymi z protestujących, którzy w 1961 roku przerwali posiedzenie Rady Bezpieczeństwa ONZ. Cały świat nie mógł się pogodzić z zamachem na Lumumbę, który okazał się być jedynie przykrywką do wysłania do Kongo najemników. Nikita Chruszczow uderzający butem o stolik w ONZ i Fidel Castro goszczący w hotelu w Harlemie dopełniają obraz tamtych lat. 

Pytanie do filmu: Jak opowiadać o historii, żeby ludzie chcieli tego słuchać i to oglądać? Zaproponuj jak mógłby wyglądać i brzmieć muzyczny esej filmowy o historii Polski.

16 KWIETNIA 2025 - E.1027 – Eileen Gray i dom nad morzem

E.1027 – Eileen Gray and the House by the Sea, reż. Beatrice Minger, Christoph Schaub, 2024, Szwajcaria, 89 min.

Niezwykle stylowy film dokumentalny, opowiadający o kultowej irlandzkiej artystce i architektce Eileen Gray. Zbudowała swój modernistyczny dom marzeń na Lazurowym Wybrzeżu, a następnie została przyćmiona przez Le Corbusiera. Gray miała wybitny talent do projektowania. Stworzyła jedne z najbardziej kultowych mebli XX wieku. Jej dom był równocześnie dziełem sztuki, z widokiem na skąpane w słońcu Morze Śródziemne. Miejsce nosiło nazwę E.1027, co było tajemniczym skrótem imion Gray i jej kochanka – rumuńskiego architekta Jeana Badovici. Kiedy jednak Le Corbusier dowiedział się o tym projekcie, popadł w obsesję. Pokrył ściany domu muralami i opublikował ich zdjęcia. Gray potraktowała jego murale jako wandalizm i zażądała zadośćuczynienia. Le Corbusier zignorował jej życzenia i zamiast tego wybudował swój słynny Cabanon – bezpośrednio za E.1027, który do dziś dominuje w tym miejscu.

Film rekonstruuje dramatyczną historię Gray i jej domu. To oszałamiająco piękna opowieść o sile kobiecej ekspresji i męskiej chęci kontrolowania jej. Genialna artystka musiała spędzić życie w cieniu swoich kolegów. 

Pytanie do filmu: O jakim budynku zrobiłbyś film? Jaką formę kreatywnej opowieści wybierzesz?

23 KWIETNIA 2025 - ZBAWICIEL NA SPRZEDAŻ

The Savior For Sale, reż. Antoine Vitkine, 2021, Francja, 99 min.

W 2017 roku podczas aukcji w Christie’s za rekordowe 450 mln USD został sprzedany obraz zatytułowany „Salvator Mundi” („Zbawiciel świata”), przypisywany samemu Leonardo da Vinci. Ale czy to naprawdę dzieło włoskiego geniusza, czy też jedno z największych oszustw w historii sztuki? Twórcy filmu odsłaniają przed nami kulisy rynku sztuki oraz gigantyczny, globalny wpływ pojedynczego obrazu.

„Żaden hollywoodzki reżyser nie mógł lepiej dobrać takich postaci. Arcydzieło, które jest zabawne, eleganckie, odkrywcze ” – tak o filmie napisał „Der Spiegel”. Zaś „The Economist” oznajmił, że „’Zbawiciel na sprzedaż’ wydaje się czasem bardziej thrillerem niż filmem dokumentalnym. Vitkine przekonał imponującą liczbę ludzi, aby porozmawiali z nim przed kamerą, a to, co mają do powiedzenia, jest fascynujące”.

Pytanie do filmu: Oryginał czy kopia, wartość czy przeżycie, aura czy autor, “the real thing” czy… może jeszcze coś innego? Co dla Ciebie ma znaczenie podczas kontaktu ze sztuką? Opowiedz o swoich doświadczeniach i odnieś je do filmu.

7 MAJA 2025 - NA WIARĘ. ,,EGZORCYSTA’’ WILLIAMA FRIEDKINA

Leap of Faith: William Friedkin on "The Exorcist", reż. Alexandre O. Philippe, 2019, USA, 104 min.

Proces powstania filmu, który zrewolucjonizował gatunek horroru, jawi nam się z opowiadania reżysera jakby wiedziony tajemną ręką. – Filmy są o tajemnicy przeznaczenia lub o tajemnicy wiary – mówi Friedkin, wskazując na „Egzorcystę” jako przykład drugiego rodzaju.

Niesamowite historie związane z procesem twórczym, zbiegi okoliczności na planie i poza planem filmu są przedstawiane przez reżysera w dramatyczny sposób. Zaczynamy wierzyć, że sam film został opętany. Liczne fragmenty „Egzorcysty” są nie tylko ilustracją tej swoistej lekcji o gatunku horroru, ale otrzymują nowy wymiar dzięki interpretacji mistrza. – Nie mogę obronić tej sceny, jest niewiarygodna – mówi reżyser, omawiając koniec filmu, w którym opętany ksiądz Karras popełnia samobójstwo, aby tym samym zabić w sobie złego ducha. Co to oznacza? Może to następny element mitologii „Egzorcysty”?

Pytanie do filmu: Możesz porozmawiać z ulubionym reżyserem o jednym ze stworzonych przez niego filmów. Jakiego reżysera i jaki film wybierzesz? Podaj trzy tematy + trzy konkretne pytania, które zadasz.

21 maja - VARDA WEDŁUG AGNES

Varda by Agnès, reż. Agnès Varda, 2019, Francja, 115 min.

Agnès Varda, legenda kina, autorka m.in. „Cléo od piątej do siódmej”, „Szczęścia”, „Stworzeń”, laureatka Złotego Lwa festiwalu w Wenecji za „Bez dachu i praw”. Jej „Twarze, plaże”, pokazywane na 15. Festiwalu Filmowym Millennium Docs Against Gravity, wypełniały sale po brzegi i były nominowane do Oscara, a ona sama odebrała złotą statuetkę za całokształt twórczości. Informacja o śmieci w marcu tego roku 90-letniej ikony kina, prekursorki Nowej Fali, zaskoczyła wszystkich. Najnowszy i niestety ostatni film mistrzyni „Varda według Agnès” ukazuje jej doświadczenia jako reżyserki i jest zaskakującym podsumowaniem jej pracy i stylu, który ewoluował przez dziesięciolecia.

Nie jest to typowy filmowy autoportret. To raczej zbiór kontemplacyjnych komentarzy Vardy do jej życia i pracy jako reżyserki, fotografki, instalatorki, prezentowany w sposób nieciągły, wzbogacony rozmowami ze współpracownikami. Varda opowiada o inspiracjach, filmach, fotografiach, instalacjach i obrazach, zdradzając kulisy ich powstania. Przedstawia się jako zbieraczka, która kolekcjonuje obrazy otaczającego świata i przetwarza je w nowatorski sposób. Na idei kolażu oparła zresztą swoją karierę artystki wizualnej. Od zawsze fascynowała się realizmem dokumentalnym, a także zestawieniem fikcyjnych obrazów z rzeczywistością.

Pytanie do filmu: Film-wykład, wykład-film. Jak oceniasz potencjał akademicki takiej formy, jaką widzimy w filmie Vardy? Odnieś do swojego kierunku studiów.

28 maja - siostrzeństwo świętej sauny - seans w kinie ATLANTIC

Smoke Sauna Sisterhood, reż. Anna Hints, 2023, Estonia, Francja, Islandia, 89 min.

W bujnym, zielonym lesie w południowej Estonii grupa kobiet zbiera się w tradycyjnej saunie, żeby wspólnie dzielić najgłębsze sekrety, przemyślenia i czerpać z siły swojej wspólnoty. Otoczone dymem i żarem obnażają nie tylko ciała, ale i emocje. Wypędzają z siebie lęki i wstyd, żeby odzyskać siłę i energię do życia. Film portretuje ten intymny rytuał, który odbywa się w ciasnej i ciemnej przestrzeni nasyconej oddechem i parą. Gorąc i pot są tu namacalne równie mocno, jak cielesność. Obserwujemy ciała i twarze skąpane w mroku w procesie wspólnotowego oczyszczania. Dowiadujemy się, czego doświadczyły w swoim życiu.

Namacalne i uniwersalne opowieści pokazują uniwersalizm, wspólnotowość oraz podkreślają rolę kolektywnego myślenia w radzeniu sobie z problemami. Siostrzeństwo świętej sauny” przepełnia autentyczne piękno, które nie płynie z posiadania idealnego ciała, ale humoru, mądrości i samoświadomości. Film kręcony przez 8 lat jest również portretem estońskiej dymnej sauny wpisanej na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO. Oryginalna ścieżka dźwiękowa jest wynikiem twórczej współpracy islandzkiego kompozytora Eðvarð Egilssona i eksperymentalnego folkowego trio EETER.

Pytanie do filmu: Czym jest dla Ciebie “rytuał dobrej rozmowy”? Czego wymaga i jak może przebiegać? Odnieś się do filmu, innych tekstów kultury i własnych przemyśleń.

15 PAŹDZIERNIKA 2024 - AMATORSKI KLUB FILMOWY

A Bunch of Amateurs, reż. Kim Hopkins, 2022, Wielka Brytania, 95 min.

Bradford Movie Makers to najstarszy i jeden z ostatnich amatorskich klubów filmowych na świecie, założony w 1932 roku, kiedy złota era Hollywood inspirowała powstanie podobnych inicjatyw w różnych zakątkach globu. Klub przyciąga fanów kina w różnym wieku, głównie mężczyzn. Spotykają się w każdy poniedziałek w podupadłym, ozdobionym graffiti klubie, aby wspólnie obejrzeć film. Dodatkowo planują projekty, w których łączą swoje talenty i pasję do majsterkowania. Prezentują je skromnej publiczności w chylącym się ku upadkowi budynku. Właściciel od pięciu lat nie żąda czynszu, a oni nie mają funduszy na koncie. Wydaje się, że są reprezentantami wymierającego gatunku pasjonatów, niektórzy zresztą wyglądają, jakby pochodzili z minionej epoki. Łączy ich wspólnota, życzliwość i pasja, mimo że pojawiają się między nimi napięcia i zazdrość. Harold, jeden z najstarszych członków klubu, marzy o zaśpiewaniu „Oh What a Beautiful Morning” z musicalu „Oklahoma”, chociaż nie potrafi śpiewać ani jeździć konno. Próby dotarcia do nowej publiczności skazane są na niepowodzenie. Kiedy pojawia się epidemia COVID-19 i klub musi zostać zamknięty, okazuje się, jak wielką wartością jest grupa kinofilskich zapaleńców, dla których amatorski klub filmowy staje się całym światem i antidotum na bezosobową erę cyfrową. Film jest dokumentalną odsłoną dobrze znanych brytyjskich feel-good-movies, gdzie grupa bohaterów robi wszystko by uratować ukochane przez siebie miejsce. Przywodzi na myśl filmowe komediodramaty Kena Loacha, będąc zarazem pięknym hołdem dla miłości do kina.       

Pytanie do filmu: Miłość do kina to nie tylko oglądanie, ale… dokończ to zdanie i omów/zaprezentuj konkretny, realny przykład kino-fanowskiej, kinofilskiej działalności.

22 PAŹDZIERNIKA 2024 - DZIEWCZYNA W FONTANNIE

Girl in the Fountain, reż. Antongiulio Panizzi, 2022, Włochy, Szwecja, 81 min.

Był rok 1960, kiedy olśniewająco piękna szwedzka aktorka Anita Ekberg wywróciła Fontannę di Trevi, Włochy i cały świat do góry nogami. W kultowej scenie filmu „Słodkie życie” Federico Felliniego ukazała się w czarnej sukni bez ramion, ze swoimi długimi blond włosami w słynnej włoskiej fontannie. Po premierze filmu stwierdziła, że to ona uczyniła reżysera sławnym, a nie na odwrót, ale osoba i grana przez nią postać filmowa to nie to samo. Ekberg przez całe życie walczyła o to, żeby uwolnić się od swojej legendy. Na czym polegał jej fenomen?

Film opowiada historię aktorki głosem Moniki Bellucci – innej ikony, tym razem współczesnego kina, która odtwarza postać Szwedki. Wykorzystując swoją wrażliwość Bellucci delikatnie i dokładnie bada jej legendę, aby odczarować ją ze stereotypowych ocen. Werbalna i wizualna rozmowa tych dwóch filmowych ikon buduje ciekawy, choć z pozoru niemożliwy, dialog dwóch aktorek-diw z różnych epok. Pozwala to Bellucci odkryć nowy wymiar Ekberg jako wolnej i niezależnej kobiety, która zapłaciła wysoką cenę za to, że nie chciała się nikomu podporządkować. Przeplatając archiwalne zdjęcia Ekberg ze współczesnymi obrazami Bellucci, reżyser filmu nie tylko pokazuje kultowe kobiety współczesnego kina, ale zadaje też pytanie, jak to jest być jego ikoną. 

Pytanie do filmu: Aktorki, gwiazdy, divy, ikony. Opowiedz o najważniejszej dla Ciebie kobiecie w świecie kina i jej wizerunku - oraz, jeśli to możliwe, jego przemianach.

29 PAŹDZIERNIKA 2024 - CZĘŚCI INTYMNE

Body Parts, reż. Kristy Guevara-Flanagan, 2022, USA, 86 min.

Czy w momencie, kiedy aktorka przekracza próg planu zdjęciowego, jej ciało staje się własnością (najczęściej męskich) twórców? Jak w przeszłości i obecnie pokazuje się nagość i seks w filmach? Czy w przemyśle filmowym jest miejsce dla ciał, które nie wpisują się w stereotypowe wyobrażenia o atrakcyjności? Na te i wiele innych pytań odpowiedzi szukają w filmie reżyserki, scenarzystki i aktorki, między innymi Jane Fonda, Joey Soloway, Angela Robinson, Karyn Kusama, Rose McGowan, Rosanna Arquette, Alexandra Billings, Stacy Rukeyser czy Emily Meade. Historia emancypacji łączy się w filmie z historią kina, pokazującego przez dziesiątki lat przyjemność i pożądanie na ekranie wyłącznie z męskiej perspektywy. Obecnie standardy pracy, jak chociażby zatrudnianie koordynatorów_ek scen intymnych, zmieniają się. Z drugiej strony ciała, najczęściej aktorek, pojawiające się na ekranie są retuszowane na ogromną skalę, z  wykorzystaniem nowoczesnych technologii. Stojący na rozdrożu przemysł musi zdecydować, w którą stronę chce zmierzać – równości i naturalności czy wykluczenia i idealizacji.

Pytanie do filmu: Pytanie do filmu: Opowiedz o trzech postaciach, filmach czy zjawiskach, które Twoim zdaniem uzupełniają i ilustrują tematykę filmu i rozmowy z gościnią.

5 LISTOPADA 2024 - JURASSIC PUNK

Jurassic Punk, reż. Scott Leberecht, 2022, USA, 81 min.

Steve Williams jest uważany za pioniera animacji komputerowej. Film przedstawia jego historię i wydarzenia, które doprowadziły do historycznego momentu, gdy cyfrowo stworzone dinozaury weszły na srebrny ekran w filmie „Park Jurajski”. Technologia zawitała w końcu do Hollywood, a wszystko dzięki Williamsowi, który w wolnym czasie przygotował animację dinozaurów. Pierwotnie nikt jej nie chciał, ale Spielberg zgodził się obejrzeć jej testową wersję i szybko podjął decyzję. „Park Jurajski” przeszedł do historii kina jako najważniejszy – od czasu „Gwiezdnych Wojen” – film wykorzystujący efekty specjalne.

Steve i grupa ekspertów daje świadectwo temu epokowemu wydarzeniu w studiu filmowym Lucas Film na początku lat 90. XX wieku, kiedy kreowanie postaci w komputerze wydawało się zupełnie niemożliwe. Skłonności ku anarchii i lekkomyślne lekceważenie autorytetów kosztowało Williamsa utratę uznania, na jakie bez wątpienia zasłużył. Kilka dekad później walczy, aby dać sobie radę z chaotyczną przeszłością.

Pytanie do filmu: W czym dla Ciebie tkwi dzisiaj magia kina i sztuki w ogóle? Odnieś się do filmu i innych przykładów z (pop)kultury.

12 LISTOPADA 2024 - CAŁE TO PIĘKNO I KREW

All the Beauty and the Bloodshed, reż. Laura Poitras, 2022, USA, 113 min.

Aktywistka Nan Goldin i artystka Nan Goldin są ze sobą nierozerwalnie związane. Reżyserka Laura Poitras (nagrodzona Oscarem® za „Citizenfour” prezentowany na festiwalu MDAG w 2015 roku) pokazuje życie i twórczość Goldin ze swojej perspektywy. Podąża także na organizowane przez swoją wyjątkową bohaterkę kreatywne protesty. Artystka opuściła dom w młodym wieku i dokonała przełomu jako fotografka dzięki „Balladzie o seksualnej zależności” („The Ballad of Sexual Dependency”) – serii porywających, kolorowych, intymnych zdjęć przedstawiających gejowską subkulturę, ją samą, jej rodzinę i przyjaciół. Obecnie całą energię poświęca założonej przez siebie grupie aktywistycznej PAIN (Prescription Addiction Intervention Now), która staje w obronie osób uzależnionych od środków przeciwbólowych i walczy z producentami tych leków – rodziną Sacklerów. Za pośrednictwem firmy Purdue Pharma zarobili miliardy dolarów na sprzedaży środku OxyContin, przyczyniając się do kryzysu opioidowego w USA. Goldin przepisano ten lek po operacji kolana i od razu się od niego uzależniła. Do tamtego momentu znała Sacklerów tylko jako filantropów, którzy sponsorowali wiodące muzea, w których wystawiano jej własne prace. Dziś przewodzi grupie walczącej o pociągnięcie do odpowiedzialności winnych za kryzys, który doprowadził do śmierci pół miliona Amerykanów. Ich protesty wieńczą pozwy prowadzone pro bono przez najlepszych prawników w Stanach. Tytuł filmu odnosi się do opinii psychiatrów na temat siostry Goldin – Barbary, która popełniła samobójstwo w zakładzie psychiatrycznym. W raporcie na jej temat powtarzało się jedno zdanie: ona widzi przyszłość, całe piękno i rozlew krwi.

Pytanie do filmu: Sztuka, aktywizm i temat zaangażowania społecznego i politycznego artystów. Wyraź swoją opinię, podaj aktualny przykład takiej osoby i odnieś go do działalności Nan Goldin.

19 LISTOPADA 2024 - COPA 71

Copa 71, reż. James Erskine, Rachel Ramsey, 2023, Wlk. Brytania, 90 min.

Mistrzostwa świata kobiet w piłce nożnej po raz pierwszy zostały zorganizowane przez FIFA w 1991 roku. To wydarzenie postrzegamy jako oficjalny początek nowej ery w historii sportu, ale czy słusznie? 20 lat wcześniej odbył się w Meksyku pierwszy turniej zespołów kobiecych, który został zapomniany i wymazany z kart historii. Fakt, że zdecydowana większość fanów piłki nożnej nie wie nic o Copa 71 świadczy o tym, jak niewygodnym wydarzeniem była dla władz światowego futbolu. Turniej zorganizowano i rozegrano w blasku fleszy oraz kamer telewizyjnych, z udziałem sponsorów, gdzie rok wcześniej odbyły się finały mistrzostw świata mężczyzn. Podczas imprezy zawodniczki traktowane były przez media jak gwiazdy rocka.

Film odkrywa przed nami bogactwo archiwalnych materiałów dotyczących turnieju, nazywanego Pucharem Świata Kobiet, w którym wzięły udział zespoły z Argentyny, Meksyku, Danii, Włoch, Anglii i Francji. Mecze na słynnym stadionie Azteca zgromadziły 100 000 widzów, co do tej pory było nieosiągalne na zawodach sportów kobiecych. Poznajemy bohaterki tamtych meczów, które do tej pory nie miały okazji do podzielenia się wspomnieniami z szeroką publicznością. Zdradzają, co działo się na boisku i poza nim. Często, w swoich miastach i rodzinach, spotykały się z seksizmem i lekceważeniem. Pomimo dyskryminacji, spełniły swoje marzenia na oczach całego świata. Te kobiety odkryły, czym są władza, wolność i spełnienie. W filmie występują również złote medalistki igrzysk olimpijskich w piłce nożnej: Brandi Chastain i Alex Morgan a za jego produkcję odpowiadają między innymi Venus i Serena Williams.

Pytanie do filmu: O jakim sportowcu lub drużynie chciałabyś obejrzeć film? Z zastrzeżeniem: nie mówimy o tych najpopularniejszych, ale z odkryciem dla świata ciekawej, mniej znanej historii.

26 LISTOPADA 2024 - GEORGIE MA SIĘ DOBRZE

Scrapper, reż. Charlotte Regan, 2023, Wielka Brytania, 84 min.

Kipiąca energią, zabawna i wzruszająca opowieść o relacji ojca i córki, która otrzymała Nagrodę Główną w konkursie międzynarodowym w Sundance. Chociaż Georgie ma dopiero 12 lat, potrafi poradzić sobie w każdych warunkach. Po śmierci matki postanowiła udawać, że mieszka z wujkiem. Zarabia na życie, kradnąc rowery z najbliższym kumplem – Alim.

Mieszkając na przedmieściach Londynu, nikomu nie może w pełni zaufać. Kiedy nagle pojawia się w jej życiu ojciec, Jason, Georgie nie wita go z otwartymi ramionami. Powoli zaczynają oswajać się ze swoją obecnością i zbliżać, co z humorem ogrywa aktorski duet Loli Campbell i Harrisa Dickinsona (gwiazdy „W trójkącie” Rubena Ostlunda). W efekcie otrzymujemy szaloną historię przyjaciół, którzy przy okazji stają się rodziną.

Pytanie do filmu: Bycie dziewczynką to stan umysłu? Czego możesz się nauczyć od Georgie i innych małych bohaterek? Wymień trzy istotne małe bohaterki w popkulturze i powiedz o ich dziedzictwie.

3 GRUDNIA 2024 - HIGH LIFE

High Life, reż. Claire Denis, 2018, Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Polska, USA, 110 min.

Gdzieś w odległej galaktyce, poza naszym układem słonecznym. Monte (Robert Pattinson) wychowuje swoją córeczkę Willow w całkowitej izolacji na pokładzie statku kosmicznego. Stał się ojcem wbrew własnej woli – pobrano jego spermę i użyto jej do inseminacji Boyse (Mia Goth, znana m.in. z drugiej części „Nimfomanki” Larsa Von Triera). Kiedyś byli częścią załogi eks-więźniów i skazańców, których wysłano niczym króliki doświadczalne w kosmos, aby odnaleźli czarną dziurę najbliższą Ziemi. Teraz, po latach, na pokładzie pozostał sam Monte i jego córka. "High Life" to pierwszy anglojęzyczny film francuskiej reżyserki Claire Denis.

„High Life” jest porównywany do największych dzieł Kubricka i Tarkowskiego i ma szansę na tytuł największego filmowego odkrycia 2019 r. W pierwszym anglojęzycznym dramacie Claire Denis wystąpiła plejada gwiazd: Robert Pattinson, Mia Goth (znana z drugiej części „Nimfomanki” Larsa Von Triera), Juliette Binoche, André Benjamin (czyli André 3000 z duetu muzycznego Outkast) i nasza rodaczka Agata Buzek. Filmem zachwycili się amerykańscy krytycy, a „Guardian” okrzyknął go „orgazmicznym cudem z Robertem Pattinsonem”. Dodajmy, że największych uniesień dostarcza fakt, że aktor w filmie… śpiewa, a akompaniuje mu grupa muzyczna Tindersticks.

Pytanie do filmu: Jeśli science fiction opowiada o naszych lękach i marzeniach TU I TERAZ, to o czym mógłby opowiadać taki film, w którym odbiłby się rok 2024? Przenieś nas w przyszłość i odnieś się do wybranych filmów i tekstów kultury.

10 GRUDNIA 2024 - MONOS

Monos, reż. Alejandro Landes, 2019, Argentyna, Holandia, Niemcy, Szwecja, Kolumbia, 102 min.

Wilk, Lady, Rambo, Yeti, Bum-Bum, Smerf, Szwedka i Pies to nastoletni partyzanci pilnujący amerykańskiej zakładniczki gdzieś w górach w Ameryce Południowej, pośród zjawiskowo sfilmowanych, soczystych i dzikich krajobrazów. Tajemnicza „Organizacja” daje im rozkazy przez radio, przydziela im krowę Shakirę, karabiny maszynowe do zabawy i pozwala na rytualne orgie po dniu ćwiczeń wojskowych. Kiedy przypadkowo ginie Shakira, zaczyna się walka o przywództwo w oddziale, który musi uciekać z gór do amazońskiej dżungli. Chaos i napięcie, które towarzyszyło nastolatkom zamienia się w brutalną walkę o przetrwanie w otoczeniu i nastroju przypominającym „Czas apokalipsy”. Zakładniczka wyczuwa szansę na ucieczkę, a oddział niszczy radio i tym samym kontakt z „Organizacją”. Młodzi rebelianci przypominający rozbitków z „Władcy much” zostają sam na sam ze swoimi demonami. Przedzierają się przez tropikalny las, a śmierć podąża za nimi… Hipnotyzującą atmosferę świetnie podkreśla ścieżka dźwiękowa Miki Levi. „Monos” zrobił furorę na festiwalach Sundance (Specjalna Nagroda Jury) i Berlinale 2019, gdzie „The Guardian” ogłosił film „największym okryciem” i określił go jako „młodzieżowy Czas Apokalipsy”. Dzieło Alejandro Landesa było oficjalnym kolumbijskim kandydatem do Oscara.

Pytanie do filmu: “Koniecznie w kinie!” - a jakie dla Ciebie znaczenie ma miejsce i wielkość ekranu, na którym oglądasz film? Odnieś się do filmu “Monos”, ale opowiedz też o swoim ulubionym seansie filmowym i miejscu, gdzie go przeżyłeś.

17 GRUDNIA 2024 - LEGENDA ,,NOCNEGO KOWBOJA’’

Desperate Souls, Dark City and the Legend of Midnight Cowboy, reż. Nancy Buirski, 2022, USA, 101 min.

Prawie pół wieku po premierze „Nocny kowboj” (1969) nadal pozostaje jednym z najbardziej oryginalnych filmów naszych czasów. Dzięki kreacjom Jona Voighta i Dustina Hoffmana, scenariuszowi Waldo Salta i reżyserii Johna Schlesingera, przeszedł do historii jako jedyny obraz z kategorią wiekową X, który zdobył Oscara® dla najlepszego filmu.

Nancy Buirski („Historia miłosna”, „Sidney Lumet”, „Gwałt”) opowiada historię powstania „Nocnego kowboja” i analizuje rolę, jaką ten film odegrał we współczesnym kinie. Oglądamy materiały archiwalne, zza kulis, a także fragmenty kronik, reportaży i wywiady z twórcami, którzy już nie żyją (w tym ze Schlesingerem) oraz z Johnem Voightem i jego współpracownikami: Bobem Balabanem i Brendą Vaccaro. Słuchamy opinii krytyków i znawców kina, komentujących znaczenie kulturowe filmu. Buirski umieszcza go w różnych historycznych kontekstach – łączy film z wojną w Wietnamie, kulturą kowbojską, z walką o prawa gejów, kobiet i czarnych, z protestami w Chicago w 1968 roku, a także z nowojorską artystyczną awangardą. Schlesinger okazał się doskonałym twórcą, który wyraził w „Nocnym kowboju” całe swoje czasy. Widzimy Nowy Jork w niespokojnym okresie kulturalnego fermentu. Obserwujemy epokę, która stworzyła film i film, który stworzył epokę.    

Pytanie do filmu: “Kiedy myślę Ameryka, to widzę…” podaj trzy tytuły filmów lub seriali i opowiedz o wizji Ameryki, którą Ci ukazały i która mocno zapisała się w Twojej pamięci.

14 STYCZNIA 2025 - LYNCH / OZ

Lynch / Oz, reż. Alexandre O. Phillippe, 2022, USA, 110 min.

Co łączy filmy Davida Lyncha z „Czarnoksiężnikiem z krainy Oz” Lymana Franka Bauma? Fascynacja, inspiracja, czy obsesja? „Nie ma dnia, abym o tej książce nie myślał” – przyznaje reżyser. Oparty na wyobraźni świat Bauma i niecodzienna wersja rzeczywistości Lyncha wydają się bardzo podobne. Odniesienia do „Czarnoksiężnika z krainy Oz” obecne są w całej twórczości Lyncha, od czerwonych butów, pustych wiatrów, bąbelków z pajęczyny, naiwnych młodych kobiet w strasznych tarapatach i bohaterek o imieniu Judy, po dosłowne podobieństwo Dorotki z „Czarnoksiężnika z krainy Oz” z Lulą z „Dzikości serca”.

Film pokazuje, jak bardzo kultowa książka dla dzieci obecna jest w twórczości wyrosłego z kultury amerykańskiej reżysera. Opowiadają o tym wybitni krytycy i filmowcy, w tym John Waters, David Lowery, Karyn Kusama, Justin Benson i Aaron Moorhead, którzy wskazują na zaskakującą sieć tropów i powiązań. Dzieląc się spostrzeżeniami na temat związków Lyncha z „Czarnoksiężnikiem z krainy Oz”, łączą w filmie głęboko przemyślany komentarz z mistrzowsko zmontowaną serią klipów filmowych. To jednak coś więcej niż tylko niecodzienne spojrzenie na filmowca i jego obsesję – to zapierająca dech w piersiach medytacja nad rolą kina w kształtowaniu i odzwierciedlaniu naszych marzeń.

Pytanie do filmu: Filmy ze sobą rozmawiają, twórcy się sobą inspirują. Opowiedz o nawiązaniach, inspiracjach, wspólnych tematach w wybranych filmach, które Ty zauważasz.

21 STYCZNIA 2025 - I KRÓL RZEKŁ: ,,CO ZA FANTASTYCZNA MASZYNA!’’ - pokaz w kinie

And the King Said, What a FANTASTIC MACHINE, reż. Axel Danielson, Maximilien Van Aertryck, 2023, Szwecja, Dania, 88 min.

Podróż po rozległym historycznie oceanie współczesnej kultury medialnej. Dowiadujemy się, jak powstała camera obscura, oglądamy pierwszy pokaz ruchomego obrazu, obserwujemy wynalezienie kamery internetowej, odwiedzamy dzisiejsze Hollywood i poznajemy lepiej świat wypełniony 45 miliardami aparatów.

Dowcipny i prowokujący do myślenia film śledzi rozwój kultury obrazu w znanej nam do tej pory formie. Łączy propagandowe materiały o Władimirze Putinie i Kim Jong-unie, z materiałami zza kulis grupy bojowników ISIS w Jemenie, newsami transmitowanymi na żywo, klipami rosyjskiej młodzieży wykonującej karkołomne akrobacje na szczycie najwyższych budynków świata, newsami transmitowanymi na żywo, a także wstrząsającymi fotografiami prasowymi przedstawiającymi przemoc.

Film poszerza nasze rozumienie wizualnego świata, w którym obecnie żyjemy. Zadaje pytanie o niekontrolowaną obsesję ludzkości na punkcie obrazu i społeczne konsekwencje, jakie się z tym wiążą. Bada wpływ kultury medialnej na społeczne zachowania, a także skutki, jakie niesie ze sobą fakt bycia narażonym na miliardy obrazów konkurujących codziennie o naszą uwagę. Aparat to fantastyczny wynalazek, o ile nie jest traktowany jako maszyna napędowa wartego miliardy euro przemysłu wizualnego.

Pytanie do filmu: Gdybyś mógł/a dołożyć do filmu jeden materiał wideo z Internetu, to jaki by to był? Uzasadnij odpowiedź i załącz materiał (w linku lub w ramach wypowiedzi) ps. Możesz go stworzyć!

4 MARCA 2025 - WANDA RUTKIEWICZ. OSTATNIA WYPRAWA

The Last Expedition, reż. Eliza Kubarska, Polska, Szwajcaria, Nepal, Indie, Włochy, Austria, 2024, 80 min.

Prawdziwa historia Wandy Rutkiewicz, pierwszej kobiety świata i pierwszej osoby z Polski na najwyższych szczytach ziemi – opowiedziana przez nią samą. Wanda bez zaproszenia wkroczyła w męski świat wypraw wysokogórskich i zapłaciła za to najwyższą cenę. Reżyserka filmu, która sama jest alpinistką, wyrusza w Himalaje śladami Wandy. Wskazówką do poszukiwań jest audio-pamiętnik bohaterki znaleziony wśród sterty materiałów archiwalnych. Wanda zaginęła 30 lat temu. Jej ciało nigdy nie zostało odnalezione. Niektórzy twierdzą, że została w klasztorze buddyjskim. Film eksploruje jej życie i tajemnicę z udziałem znanych wspinaczy: Reinholda Messnera, Krzysztofa Wielickiego i Carlosa Carsolio, a także bliskich jej kobiet: siostry Janiny Fies i menadżerki Marion Feik. 

11 MARCA 2025 - PIANOFORTE

Pianoforte, reż. Jakub Piątek, Polska, 2023, 89 min.

W trakcie eliminacji jest ich 160, a do finału trafia zaledwie 12 osób. Konkurs Chopinowski jest najstarszym tej rangi wydarzeniem na świecie. Odbywa się co 5 lat w Warszawie i wzięli w nim udział największej sławy pianiści, tacy jak: Dymitr Szostakowicz, Maurizio Pollini, Martha Argerich, Rafał Blechacz, Seong-Jin Cho, Dang Thai Sona i Krystian Zimerman. To ogromne emocje, zarówno na estradzie, jak i na widowni oraz wielka szansa, która zdarza się raz w życiu. Bohaterami filmu jest kilku młodych uczestników konkursu z różnych stron świata, których życie od dzieciństwa było podporządkowane grze na fortepianie. Niczym sportowcy na olimpiadzie biorą udział w najbardziej prestiżowym pianistycznym wydarzeniu, które jest ważnym momentem i może zmienić ich życie na zawsze. Obserwujemy ich w trakcie przygotowań i prywatnie. Narracja podporządkowana jest regułom konkursu i podzielona jest na trzy etapy oraz finał. Wszyscy dzielą podobne marzenie i zostaną bezlitośnie zweryfikowani przez konkursowy mechanizm – okaże się, że ilość miejsc na podium jest ograniczona, więc część z nich odpadnie, a tylko nieliczni trafią do Finału.

18 MARCA 2025 - SIOSTRZEŃSTWO ŚWIĘTEJ SAUNY

Smoke Sauna Sisterhood, reż. Anna Hints, Estonia, Francja, Islandia, 2023, 89 min.

W bujnym, zielonym lesie w południowej Estonii grupa kobiet zbiera się w tradycyjnej saunie, żeby wspólnie dzielić najgłębsze sekrety, przemyślenia i czerpać z siły swojej wspólnoty. Otoczone dymem i żarem obnażają nie tylko ciała, ale i emocje. Wypędzają z siebie lęki i wstyd, żeby odzyskać siłę i energię do życia. Film portretuje ten intymny rytuał, który odbywa się w ciasnej i ciemnej przestrzeni nasyconej oddechem i parą. Gorąc i pot są tu namacalne równie mocno, jak cielesność. Obserwujemy ciała i twarze skąpane w mroku w procesie wspólnotowego oczyszczania. Dowiadujemy się, czego doświadczyły w swoim życiu.

Namacalne i uniwersalne opowieści pokazują uniwersalizm, wspólnotowość oraz podkreślają rolę kolektywnego myślenia w radzeniu sobie z problemami. Siostrzeństwo świętej sauny” przepełnia autentyczne piękno, które nie płynie z posiadania idealnego ciała, ale humoru, mądrości i samoświadomości. Film kręcony przez 8 lat jest również portretem estońskiej dymnej sauny wpisanej na Reprezentatywną Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO. Oryginalna ścieżka dźwiękowa jest wynikiem twórczej współpracy islandzkiego kompozytora Eðvarð Egilssona i eksperymentalnego folkowego trio EETER.

25 MARCA 2025 - NATURALNA DZIKOŚĆ SERCA

A New Kind of Wilderness, reż. Silje Evensmo Jacobsen, Norwegia, 2024, 83 min.

Przez lata rodzina złożona z rodziców i czwórki dzieci cieszyła się samowystarczalnym życiem na norweskiej farmie, z dala od zgiełku miasta, w harmonii z naturą. Niespodziewana tragedia wywróciła ich życie do góry nogami. Współczucie, które okazują sobie nawzajem, rozciąga się również na zwierzęta, dom i otaczającą naturę. Prywatne zdjęcia i domowe materiały wideo wplecione w narrację filmu akcentują psychologiczny wymiar upływu czasu. Film stawia pytanie o to, jak kierować sobą i rodziną w czasach smutku. Akcentuje potrzebę zaakceptowania zmiany i znalezienia nowej drogi życia. Gdy decydujesz się na życie z dala od społeczeństwa, musisz być przygotowany na możliwe wygnanie z raju. Film otrzymał Nagrodę Główną w międzynarodowym konkursie dokumentalnym na Sundance.

1 KWIETNIA 2024 - UMBERTO ECO I BIBLIOTEKA ŚWIATA

Umberto Eco - A Library of the World, reż. Davide Ferrario, 2022, Włochy, 80 min.

Film poświęcony Umberto Eco i jego olbrzymiej bibliotece, którą niektórzy przemierzają na rolkach. Półki uginają się tu od książek, których 25 lat temu było 30 tysięcy, a potem nikt nie miał już wystarczająco dużo czasu, żeby je policzyć. To jedna z największych kolekcji woluminów na świecie i jednocześnie symbol pamięci zbiorowej. „Bez pamięci człowiek jest jak roślina” – twierdzi Eco. I właśnie dlatego ta biblioteka jest kreatywnym, tętniącym życiem światem, gdzie książki są narzędziami do budowania teorii, idei, spostrzeżeń, wyobrażonych podróży, a nawet snów. Jest miejscem dogłębnej nauki i ciekawości oraz przestrzenią refleksji.

Film wprowadza nas w ten magiczny świat i związany z nim proces twórczy pisarza, czerpiącego inspirację z opowieści zapisanych na kartach przeszłości. Poznajemy też jego żonę oraz dzieci, a także innych znanych intelektualistów, którzy dzielą się wspomnieniami o Eco. I wreszcie jest też i on sam – gawędziarz, z którym rozmawiały telewizje na całym świecie. „Ktokolwiek przychodzi do mojego domu po raz pierwszy, odkrywając moją bibliotekę, zadaje zawsze to samo pytanie – czy przeczytałeś wszystkie te książki? Odpowiadam: nie, to tylko książki, które muszę przeczytać w tym tygodniu. Te, które już przeczytałem, są na uniwersytecie”. 

8 KWIETNIA 2024 - ZOSTAŁO NAM SŁOŃCE

Nothing but the Sun, reż. Arami Ullón, 2020, Paragwaj, Szwajcaria, 74 min.

Okolice Gran Chaco w Paragwaju to ojczyzna rdzennego ludu Ayoreo. Dopiero stosunkowo niedawno nawiązali kontakt z białą cywilizacją. Zachęceni przez misjonarzy chrześcijańskich wizjami lepszego życia i wypychani z lasu przez osadników, porzucili swój świat natury i zamienili szamanów na Biblię. Większość z nich żyje w odludnych osiedlach spalonych słońcem i zasypanych kurzem, na śmietnikach naszej cywilizacji, bez dostępu do ziemi uprawnej oraz czystej wody. Niektórzy Ayoreo uciekli głębiej w las i nadal żyją w tradycyjny sposób. Mateo nagrywa na magnetofonie kasetowym z lat 70. XX wieku opowieści i piosenki swoich pobratymców, aby ocalić pamięć obrzędów i mitów plemienia. Nie wie tylko dla kogo.

Niekiedy taśma zacina się i Mateo musi cierpliwie wyciągnąć ją ze sprzętu. Subtelne oraz poetyckie zdjęcia, twarze Indian i opowieści wydobywające się z antycznego magnetofonu, nie potrzebują zdjęć archiwalnych, aby poruszyć widza losem ludzi, którzy utracili wszystko. Kiedyś potrzeby Ayoreo zaspokajała natura. Teraz nawet wodę muszą kupować.  Widzimy jak tłum gromadzi się, aby odebrać swoją sumę 65$ raz na dwa miesiące, gdy minimalna miesięczna pensja w Paragwaju to 300$. Tytuł filmu to stwierdzenie bohatera, iż słońce to jedyna rzecz, jakiej biali nie uważają za swoją własność. Skupiony na małym, zapomnianym mikrokosmosie film pokazuje katastrofalne i nieodwracalne skutki kolonializmu, który nadal niszczy ludzkie społeczności.

15 KWIETNIA 2024 - ŚWIAT PO PRACY

After Work, reż. Erik Gandini, 2023, Szwecja, Norwegia, Włochy, 81 min.

W Kuwejcie każdy ma prawo do pracy, więc w niektórych miejscach na jednym stanowisku zatrudnionych jest 20 osób, które przychodzą do pracy tylko po to, żeby w niej być. Z wykonywaniem konkretnych zadań nie ma to nic wspólnego. W Korei Południowej pracuje się tak dużo, że wprowadzono tam nawet politykę wyłączania komputerów pod koniec dnia, żeby pracownicy nie mogli już dłużej pracować. 14-godzinny dzień pracy to w tym kraju norma i oznaka szacunku. Z kolei w Stanach Zjednoczonych co roku pracownicy rezygnują z ponad 500 milionów godzin urlopu z obawy o utratę pracy. Tymczasem roboty są już gotowe do przejęcia większości wykonywanych przez człowieka zadań, co w efekcie uczyni nas bezrobotnymi.

Wiele zmieniło się od czasu, gdy grupa purytańskich księży wynalazła w XVII wieku pojęcie etyki pracy. W XXI wieku samo pojęcie „pracy” pod wieloma względami się rozpada. To idealna sytuacja dla szwedzkiego mistrza kina dokumentalnego Erika Gandiniego, który podróżuje po całym świecie i wnikliwie, z egzystencjalnym humorem bada, co oznacza dziś słowo „praca” i czy w ogóle ma ono jeszcze dla nas jakieś znaczenie.

22 KWIETNIA 2025 - PRZERWA ŚWIĄTECZNA

29 KWIETNIA 2025 - MAJÓWKA

6 MAJA 2025 - 8 MM CUDOWNYCH LAT

The Super 8 Years, reż. Annie Ernaux, David Ernaux-Briot, 2022, Francja, 60 min.

Utkany z filmowych wspomnień portret Annie Ernaux – prozaiczki, feministki, jednej z najważniejszych współczesnych francuskich pisarek, laureatki literackiej Nagrody Nobla w 2022 roku, której powieści zyskały rzeszę oddanych fanów. Film jest subtelną podróżą do rodzinnej pamięci. Został zmontowany z archiwalnych filmów domowych, zarejestrowanych w latach 1972-1981 przez męża Ernaux – Philippe’a, który wszędzie zabiera ze sobą kamerę na 8-milimetrową taśmę. Dzięki narracji samej Annie Ernaux oglądane w filmie materiały archiwalne nabierają nowego znaczenia, a słowa noblistki stają się naszym przewodnikiem po przeszłości. Film jest skarbnicę wiedzy o rodzinie noblistki, a także o kulturze, stylu życia i społecznych aspiracjach burżuazyjnej Francji końca XX wieku. Podróżujemy w czasie przez najważniejsze wydarzenia z życia pisarki: od świąt i rodzinnych rytuałów na francuskich przedmieściach po zagraniczne podróże do Albanii, Egiptu, Hiszpanii i ówczesnego ZSRR. Jesteśmy świadkami momentu ukazania się jej pierwszych książek oraz wchodzenia dorastania synów. Poznajemy najważniejsze polityczne i społeczne wydarzenia tamtych czasów ubarwione komentarzem Ernaux i jej syna Davida, który prowadzi nas przez dekady i – podobnie jak literatura – pozwala nadać sens tajemniczej przeszłości oraz niepewnej przyszłości.

20 MAJA 2025 - PRZEŻYĆ

Flee, reż. Jonas Poher Rasmussen, 2021. Dania, Francja, Szwecja, 92 min.

Animowany film dokumentalny, który stał się przebojem festiwalu w Sundance, gdzie zdobył Wielką Nagrodę Jury w Konkursie Międzynarodowym i porównywany jest do legendarnego „Walca z Baszirem”.

Poruszająca historia nastolatka uciekającego z matką i rodzeństwem z ogarniętego wojną Afganistanu do Europy. To także intymna opowieść o dorastaniu i odkrywaniu swojej seksualności. W życiu Amina dominuje poczucie straty i to na wielu poziomach. Bohater musiał brutalnie wkroczyć w dorosłość i przez ponad 20 lat tłumił w sobie traumatyczne doświadczenia. Dziś, jako niespełna czterdziestolatek, odnosi sukcesy jako naukowiec i planuje ślub ze swoim długoletnim partnerem.

Amin postanawia zdradzić prawdę o sobie w filmie, ale nie jest gotowy, żeby stanąć oko w oko z kamerą, dlatego reżyser Jonas Poher Rasmussen (jego dawny szkolny kolega) postanowił sięgnąć po animację. Tłumione do tej pory wspomnienia tworzą poruszającą historię, w której granice czasu i przestrzeni ulegają zatarciu. Znaleźć w niej można liczne paralele ze współczesnością. Film jest fascynujący nie tylko pod względem unikalnej formy, ale również niezwykle bliskiej relacji bohatera z reżyserem.

27 MAJA 2025 - KROWA

Cow, reż. Andrea Arnold, 2021, Wielka Brytania, 94 min.

Bohaterką filmu jest krowa Luma. Obserwujemy cykl jej życia i zanurzamy się w jej emocjach. Wybitna reżyserka Andrea Arnold („American Honey”) skupia się na czystej obserwacji. Jedyne głosy, jakie docierają do naszych uszu, to komendy bezimiennych pracowników pewnej brytyjskiej farmy mlecznej, zagłuszane przez szczęk metalowych krat, zgrzyt maszyn i niskie, pełne trwogi muczenie krów. Widzimy, jak Luma jest wpychana do stalowej klamry do dojenia, a pajęcze mechaniczne dysze zasysane są do jej wymion. Gigantyczna konstrukcja przypominająca imadło zawiesza Lumę w powietrzu, dzięki czemu jej kopyta można przyciąć z chirurgiczną precyzją. Uczestniczymy w porodzie, po którym Luma łączy się ze swoim nowonarodzonym cielęciem zaledwie na kilka minut, a następnie każde z nich idzie osobno labiryntem wąskich przejść, od których nie ma ucieczki. W tym zmechanizowanym świecie życie Lumy sprowadzone zostaje do funkcji przedmiotu potrzebnego człowiekowi, który czeka nieuchronna śmierć. To pozbawione narracji filmowe studium życia Lumy jest próbą filozoficznego rozważenia losu i praw zwierząt hodowlanych, bezrefleksyjnie przez nas wykorzystywanych. 

3 CZERWCA 2025 - AGENT SZCZĘŚCIA

Agent of Happiness, reż. Arun Bhattarai, Dorottya Zurbó, 2024, Bhutan, Węgry, 94min.

W pięknym Bhutanie w Himalajach, władca postanawia zbadać poziom szczęścia swoich poddanych. Ankieter o imieniu Amber jeździ po kraju i odpytuje mieszkańców. Tylko czy uczucia można zmierzyć? A co ze szczęściem ankietera?

W Himalajach leży maleńkie państwo, którego władca bada poziom szczęścia swoich poddanych. Ankieter o imieniu Amber jeździ po kraju, w którym mieszkają głównie buddyści i odpytuje mieszkańców, gdy pracują na polu, siedzą przed chatkami, czy szykują się do medytacji lub modlitwy. Celem rozmów jest wypełnienie formularza, który ma na celu określenie poziomu szczęścia obywatela_ki w skali od 0 do 10. 

Film z humorem opowiada o tak ulotnej i trudnej do jakiejkolwiek sztywnej klasyfikacji emocji, jaką jest szczęście. Amber zaczyna zastanawiać się nad własnym życiem. Tańczy, gra na gitarze, wykonuje świetną pracę, ale choć ma 40 lat, nadal szuka miłości. Czy da się zmierzyć uczucia? Czy dążenie do szczęścia może być również szczęściem? Mieszkańcy Bhutanu mają na to odpowiedź.

10 CZERWCA 2025 - FILM BALKONOWY

Balcony Movie, reż. Paweł Łoziński, Polska, 2021, 100 min.

Czy każdy może być bohaterem filmu? Czy świat da się zamknąć w jednym kadrze? Reżyser Paweł Łoziński przygląda się ludziom ze swojego balkonu. Przechodzą uśmiechnięci, smutni, zamyśleni, zagapieni w telefony, młodzi i starzy. Mieszkańcy dzielnicy, albo przypadkowi goście, zwyczajni przechodnie. Autor zaczepia, zadaje pytania, rozmawia o tym jak radzą sobie z życiem. Stojąc tam z kamerą przez ponad 2 lata stworzył miejsce dialogu, świecki konfesjonał, przy którym każdy może się zatrzymać i opowiedzieć o sobie innym ludziom.

Bohaterowie niosą w sobie zagadki i tajemnice, nie dają się łatwo zaszufladkować. Każda ludzka historia jest wyjątkowa, a życie jest nie do wymyślenia. Film to radykalny powrót do początków kina, kiedy człowiek przychodził do kamery. Może wystarczy zatrzymać się na dłużej, żeby zobaczyć więcej?

17 CZERWCA 2025 - ZALICZENIE

 AKADEMIA FILMU DOKUMENTALNEGO CZ. 1
semestr zimowy 2024/25 - zajęcia online

16 PAŹDZIERNIKA 2024 - WERNER HERZOG. RADYKALNY MARZYCIEL

Werner Herzog: Radical Dreamer, reż. Thomas von Steinaecker, 2022, Niemcy, Wielka Brytania, USA, Kanada, 90 min.

Mistrz kina, artysta, poeta, poszukiwacz prawdy, podróżnik w kolonialnym hełmie, marka, mem, aktor, oryginał nie do podrobienia, przepowiadacz katastrofy, legenda... Werner Herzog. Nikt nie potrafi opowiadać historii tak jak on, ale historia o nim jest równie fascynująca. Przeciągnął 320-tonowy parowiec przez górę w Peru, poddał aktorów hipnozie, rozmawiał z mordercami w celach śmierci. Gdy przegrał zakład, ugotował i zjadł swojego buta. Człowiek, który użyczył swojego głosu Simpsonom, grał w blockbusterach takich, jak „Mandalorian” i przeszedł na piechotę z Monachium do Paryża, aby nie dopuścić do samobójstwa krytyczki filmowej, którą podziwiał. Takie historie zrobiły z Herzoga kultową postać na całym świecie.

Dokument skupia się na jego drodze artystycznej. W filmie, oprócz pokazywanych po raz pierwszych archiwaliów i wywiadów, pojawiają się wypowiedzi Nicole Kidman, Chloé Zao, Patti Smith, Christiana Bale’a, Roberta Pattinsona oraz żony artysty – Leny Herzog i jego brata. Dają głębokie spojrzenie na jego życie codzienne. Fragmenty filmów Herzoga wprowadzają w klimat na granicy szaleństwa, a wszystko to daje wyczerpujący portret ikony kina – reżysera, który zawsze kierował się swoimi marzeniami i nigdy się nie poddawał. 

Pytanie do filmu: Możesz zaproponować Wernerowi Herzogowi wspólną wyprawę w celu nakręcenia filmu dokumentalnego. Dokąd (Gdzie jeszcze nie był!)? Co Herzog powiedziałby o tym miejscu w swojej narracji?

23 PAŹDZIERNIKA 2024 - KRET W KOREI

The Mole, reż. Mads Brügger/Norwegia, Dania, Wielka Brytania, Szwecja, 2020, 120 min.

Film, kręcony potajemnie przez ponad dekadę, jest najbardziej niepokojącą historią naszych czasów. Pozostawia widza z poczuciem, że świat nigdy nie będzie już wyglądał tak samo. Nawet najlepszy hollywoodzki scenarzysta by tego nie wymyślił. 10 lat temu do Madsa Brüggera („Ambasador”, „Kto zabił sekretarza generalnego ONZ?”), przyszedł niejaki Ulrich Larsen, bezrobotny szef kuchni utrzymujący się z renty. Oznajmił mu, że chce szpiegować wewnątrz struktur powiązanych z Koreą Północną. W ciągu kolejnej dekady Larsen infiltruje The Korean Friendship Association (KFA), organizację sprzyjającą reżimowi Kim Dzong Una. Udaje mu się zdobyć zaufanie jej przywódców, dzięki czemu odkrywa szokujące fakty. Kto by pomyślał, że Korea Północna jest światowym producentem broni i narkotyków? Larsen jedzie w delegację do Pyongyang, a następnie trafia na wyspę w Ugandzie, gdzie Koreańczycy przekonują jego oraz podstawionego przez Brüggera fałszywego inwestora z Danii, że pod wodą można zbudować fabrykę produkującą broń i narkotyki. A wszystko pod przykrywką tworzenia luksusowego kompleksu hotelowego. Przez cały ten czas towarzyszą im jawne i ukryte kamery. 

Pytanie do filmu: Wymyśl temat/pomysł na film, który Mads Brugger i jego “agent” mogliby zrealizować w Polsce 2024 roku.

30 PAŹDZIERNIKA 2024 - SWATKA ISIS

The Matchmaker, reż. Benedetta Argentieri, 2022, Włochy, 91 min.

Tooba Gondal to osławiona brytyjska dżihadystka. W wieku zaledwie 20 lat wyjechała z Londynu I dołączyła do Państwa Islamskiego. Zyskała popularność na całym świecie jako „swatka ISIS” po tym, jak zwerbowała mnóstwo kobiet z Zachodu, które poślubiły bojowników. W latach 2014-2017 aktywnie wspierała dżihadyjską propaganda na portalach społecznościowych. Potem zniknęła na dwa lata, a następnie została sfilmowana w 2019 roku w Raqqa, w Syrii przez reżyserkę filmu I niezależną reporterkę Benedettę Argentieri. Potem znów ślad po niej zaginął. Film pokazuje prawdziwą twarz Tooby, uważającą się za kobietę, która zakochała się w niewłaściwym mężczyźnie. Nie poczuwa się do odpowiedzialności za swoje czyny. Jej wersja wyraźnie gra z seksistowskim spojrzeniem na kobiety w dżihadzie, postrzegane jako zabawki w rękach mężczyzn, a nie aktywne uczestniczki wojny. Czy Tooby jest rzeczywiście tylko miłą, inteligentną I uległą dziewczyną, jaką możemy obejrzeć na ekranie? A może to jednak brutalna I świadoma ekstremistka? Film unaocznia ciekawą refleksję na temat islamskiej świętej wojny widzianej z perspektywy kobiet należących do kalifatu, bojowników I katów. Ujawnia jeden z najbardziej złożonych I niebezpiecznych problemów naszych czasów: prawdziwą władzę I fascynację, jaką ISIS wywiera na umysły młodych ludzi Zachodu, zwłaszcza kobiet. Jest też psychologicznym starciem pomiędzy Toobą Gondal, a reżyserką filmu, która próbuje dowiedzieć się w jakim stopniu bohaterka była zaangażowana w werbowanie kobiet, aby dołączyły do Państwa Islamskiego. Gondal, przynajmniej na samym początku filmu, niczym wyszkolona pokerzystka, stara się stworzyć fikcyjną rzeczywistość, którą chciałaby omamić odbiorców filmu.

Pytanie do filmu: Dziennikarz w XXI wieku - przywołaj swój autorytet i uzasadnij, dlaczego to wiarygodna postać.

6 LISTOPADA 2024 - EPICENTRUM

Epicentro, reż. Hubert Sauper, 2019, Australia, Stany Zjednoczone, Francja, 107 min.

Fale rozbijające się o falochron na brzegu morza – ten dramatyczny obraz oddaje ducha miejsca, które przetrwało dziesięciolecia presji zewnętrznej. Na ulicach Hawany mieszkańcy w każdym wieku dzielą się przed kamerą swoimi opiniami na temat życia w skolonizowanym kraju, a także wewnętrznej wolności, jakiej doświadczają pomimo surowych sankcji. Nominowany do Oscara® Hubert Sauper (znany widzom festiwalu z filmów „Koszmar Darwina” i „Jesteśmy waszymi przyjaciółmi”) tworzy wciągający i metaforyczny portret postkolonialnej, „utopijnej” Kuby.

Opisy fal imperializmu, które ukształtowały historię Kuby, pozwalają na głębsze zrozumienie wpływu, jaki wywarł na nią długotrwały ucisk zewnętrzny i towarzyszące mu silne pragnienie niezależności. W 1898 roku, po wybuchu w porcie w Hawanie amerykańskiego krążownika USS Maine, kraj przeszedł spod dominacji hiszpańskiej w amerykańską. W tym samym czasie i miejscu narodziło się potężne narzędzie podboju: kino jako propaganda. Film bada stulecie interwencjonizmu i tworzenia mitów. Pokazuje też niezwykłych mieszkańców Hawany – szczególnie dzieci, które nazywa „młodymi prorokami”. Udowadnia też, że Kuba wciąż jest częściowo zamrożona w czasie, delikatnie zwieszona pomiędzy przeszłością a teraźniejszością.

Pytanie do filmu: Wyobraź sobie, że możesz pojechać z Hubertem Sauperem na dokumentalną wyprawę. Jaki kraj wybierzesz? Dlaczego miałby być ciekawy dla tego właśnie reżysera? Podaj trzy tematy, na które zwróciłbyś jego uwagę.

13 LISTOPADA 2024 - NIEWINNOŚĆ

Innocence, reż. Guy Davidi, 2022, Izrael, Dania, Finlandia, Islandia, 101 min.

Gdy masz 17 lat ostatnią rzeczą, o której marzysz, jest służba wojskowa. W Izraelu jest ona jednak obowiązkowa. Film przedstawia proces militaryzacji izraelskiego społeczeństwa, które od kołyski poddane jest działaniom PR-owym armii. Bohaterkami i bohaterami filmu są młodzi ludzie, którzy przeciwstawili się presji społecznej i administracyjnej. Narrację filmu tworzą ich wzruszające pamiętniki, rodzinne wideo i nagrania ze służby wojskowej, której wielu nie wytrzymuje, bo jest wbrew ich przekonaniom i wyznawanym wartościom. Nie wszyscy wrócą do domu. Film opowiada o indywidualnych i społecznych kosztach militaryzacji społeczeństwa i ostrzega przed ich skutkami.

Pytanie do filmu: “Żadne spojrzenie nie jest niewinne” - odnieś cytat z Susan Sontag do filmu Davidiego i poruszanej przez niego tematyki - nie tylko w kontekście izraelskim.

20 LISTOPADA 2024 - NIE JESTEM TWOIM MURZYNEM

I Am Not Your Negro, reż. Raoul Peck, 2016, USA, Francja, Belgia/, Szwajcaria, 89 min.

Reżyser wykorzystuje niepublikowane dotąd fragmenty niedokończonej książki „Remember This House” Jamesa Baldwina, słynnego afroamerykańskiego powieściopisarza i eseisty, oraz bogaty zasób archiwalnych filmów i zdjęć. W filmie usłyszymy głos Samuela L. Jacksona – narratora opowieści. „Nie jestem twoim murzynem" otrzymał nagrodę BAFTA w kategorii najlepszy film dokumentalny.

Książka i film przedstawiają historie następujących po sobie zabójstw trzech przyjaciół Baldwina: Medgara Eversa, Malcolma X i Martina Luthera Kinga. Baldwin nie dokończył książki przed swoją śmiercią w 1987 roku. Pozostawił zaledwie trzydzieści stron, a spadkobiercy pisarza powierzyli rękopis reżyserowi Raoulowi Peckowi.

Pytanie do filmu: Tworzysz esej filmowy o Polsce 2024/2025. Kto będzie bohaterką/bohaterem? Kto będzie narratorem/ką? Z jakich materiałów medialnych, audiowizualnych, filmowych itp. byś skorzystała? Jaka piosenka pojawi się w finale? Wykorzystaj 3 źródła wideo i jedno muzyczne.

27 LISTOPADA 2024 - 8 MM CUDOWNYCH LAT

The Super 8 Years, reż. Annie Ernaux, David Ernaux-Briot, 2022, Francja, 60 min.

Utkany z filmowych wspomnień portret Annie Ernaux – prozaiczki, feministki, jednej z najważniejszych współczesnych francuskich pisarek, laureatki literackiej Nagrody Nobla w 2022 roku, której powieści zyskały rzeszę oddanych fanów. Film jest subtelną podróżą do rodzinnej pamięci. Został zmontowany z archiwalnych filmów domowych, zarejestrowanych w latach 1972-1981 przez męża Ernaux – Philippe’a, który wszędzie zabiera ze sobą kamerę na 8-milimetrową taśmę. Dzięki narracji samej Annie Ernaux oglądane w filmie materiały archiwalne nabierają nowego znaczenia, a słowa noblistki stają się naszym przewodnikiem po przeszłości. Film jest skarbnicę wiedzy o rodzinie noblistki, a także o kulturze, stylu życia i społecznych aspiracjach burżuazyjnej Francji końca XX wieku. Podróżujemy w czasie przez najważniejsze wydarzenia z życia pisarki: od świąt i rodzinnych rytuałów na francuskich przedmieściach po zagraniczne podróże do Albanii, Egiptu, Hiszpanii i ówczesnego ZSRR. Jesteśmy świadkami momentu ukazania się jej pierwszych książek oraz wchodzenia dorastania synów. Poznajemy najważniejsze polityczne i społeczne wydarzenia tamtych czasów ubarwione komentarzem Ernaux i jej syna Davida, który prowadzi nas przez dekady i – podobnie jak literatura – pozwala nadać sens tajemniczej przeszłości oraz niepewnej przyszłości.

Pytanie do filmu: Albumy rodzinne pełne są skarbów - zaprezentuj jeden z nich (zdjęcie, fragment filmowy) i opowiedz o jego znaczeniu w swoim życiu, ale też na poziomie uniwersalnym.

4 GRUDNIA 2024 - SKRADZIONE CIAŁO

Another Body, reż. Sophie Compton, Reuben Hamlyn, 2023, Wlk. Brytania, USA, 80 min.

Żyjemy w wirtualnym i płynnym świecie. Jedno kliknięcie dzieli nas od innych. Kontaktujemy się ze sobą w każdym momencie i z dowolnego miejsca na Ziemi. Czy jednak to, co widzimy w sieci, jest prawdą? W Internecie istnieją miliony deepfake’ów, a 90% z nich to nieautoryzowana pornografia: pliki audio, wideo lub obrazy, które zostały stworzone przez sztuczną inteligencję i są trudne do odróżnienia od oryginału.

Film opowiada o młodej studentce Taylor (jej tożsamość została celowo zmieniona), która stała się ofiarą deepfake’ów. Pewnego dnia znajduje w sieci film pornograficzny ze swoim udziałem. Policja nie reaguje, a ona nic nie może z tym zrobić. Cyfrowe prawo w tym zakresie nie istnieje. Z pomocą eksperta i koleżanki postanawia zbadać prężnie rozwijającą się internetową kulturę mizoginistycznych geeków, którzy wykorzystują pornograficzne kłamstwa do terroryzowania kobiet. Ustawodawstwo nie nadąża za rzeczywistością, liczba deepfake’ów podwaja się co sześć miesięcy. Ofiary milczą ze wstydu, mają myśli samobójcze, a fałszywe materiały niszczą ich prywatne i zawodowe życie.

Film jest przestrogą na temat niewłaściwego wykorzystania AI. Pokazuje też, jak można zmienić tę samą technologię w narzędzie, które pozwala na odzyskanie skradzionej tożsamości.

Pytanie do filmu: Odnieś się do tematyki filmu, ale zarazem przedstaw swoją własną wersję utworu WELCOME TO THE INTERNET Bo Burnhama (spokojnie: nie musi się rymować i nie musisz jej śpiewać)!

11 GRUDNIA 2024 - NOWA UMOWA SPOŁECZNA

Breaking Social, reż. Fredrik Gertten, Szwecja, 2022, 92 min.

Umowa społeczna jest dziś podważana i zrywana przez elity finansowe i polityczne. Korupcja i rządy kleptokracji, o których coraz częściej słyszymy, niszczą tkankę społeczną, wywołując niepokoje i żądania zmian systemowych. Reżyser prezentuje ludzi, którzy są symbolem zmiany i szansą na odnowienie umowy społecznej. Poznajemy syna zamordowanej maltańskiej dziennikarki – Matthew Caruana Galizię i Christiana Smallsa – przewodniczącego i założyciela związków zawodowych w Amazonie. Film pokazuje, w jaki sposób kobiety w Chile kreatywnie brały udział w rewolucji, której efekty są jeszcze nieznane. Oddaje też głos młodym politologom, przedstawiającym świat na krawędzi.

Pytanie do filmu: Co to znaczy być dobrym obywatelem? Czy Ty się nim czujesz?

18 GRUDNIA 2024 - ŚWIAT PO PRACY

After Work, reż. Erik Gandini, 2023, Szwecja, Norwegia, Włochy, 81min.

W Kuwejcie każdy ma prawo do pracy, więc w niektórych miejscach na jednym stanowisku zatrudnionych jest 20 osób, które przychodzą do pracy tylko po to, żeby w niej być. Z wykonywaniem konkretnych zadań nie ma to nic wspólnego. W Korei Południowej pracuje się tak dużo, że wprowadzono tam nawet politykę wyłączania komputerów pod koniec dnia, żeby pracownicy nie mogli już dłużej pracować. 14-godzinny dzień pracy to w tym kraju norma i oznaka szacunku. Z kolei w Stanach Zjednoczonych co roku pracownicy rezygnują z ponad 500 milionów godzin urlopu z obawy o utratę pracy. Tymczasem roboty są już gotowe do przejęcia większości wykonywanych przez człowieka zadań, co w efekcie uczyni nas bezrobotnymi.

Wiele zmieniło się od czasu, gdy grupa purytańskich księży wynalazła w XVII wieku pojęcie etyki pracy. W XXI wieku samo pojęcie „pracy” pod wieloma względami się rozpada. To idealna sytuacja dla szwedzkiego mistrza kina dokumentalnego Erika Gandiniego, który podróżuje po całym świecie i wnikliwie, z egzystencjalnym humorem bada, co oznacza dziś słowo „praca” i czy w ogóle ma ono jeszcze dla nas jakieś znaczenie.

Pytanie do filmu: „Ideologia pracy to zestaw idei, lęków i przekonań, które sprawiają, że pracujemy tak dużo i czasem jeszcze więcej pomimo efektywności technologii” - odnieś przywołany przez Erika Gandiniego cytat z socjologa Rolanda Paulsena do własnych doświadczeń i pola akademickiego.

15 STYCZNIA 2025 - LOMBARD

The Pawnshop, reż. Łukasz Kowalski, 2022, Polska, 75 min.

Poruszająca, pełna szalonego humoru opowieść o ludziach, którzy walczą o przetrwanie, pomagając jednocześnie bardziej potrzebującym.

Jola i Wiesiek to para w życiu i biznesie z Bytomia. Wraz z trójką swoich pracowników prowadzą prawdopodobnie największy lombard w Europie. Czas jego świetności minął jednak wraz z zamknięciem okolicznych kopalni i szerzącym się w mieście bezrobociem. Pozbawieni środków do życia mieszkańcy „polskiego Detroit” znoszą pod zastaw coraz bardziej absurdalne i bezużyteczne przedmioty. Upadającemu biznesowi nie pomagają ani szalone, marketingowe pomysły Wieśka, ani tym bardziej czułe serce Joli, która klientów wspiera nie tylko dobrym słowem, ale i gorącą zupą czy ciepłym kożuchem. Choć lombard przynosi straty, to staje się ważnym centrum życia lokalnej społeczności. Wkrótce jednak znajduje się na krawędzi bankructwa, a związek Joli i Wieśka zostaje wystawiony na próbę. W obliczu nadciągającej katastrofy, właściciele podejmą ostatnia próbę ratowania biznesu i miłości.

Pytanie do filmu: Lombard to wspólnota, biznes, świat, stan umysłu… a Ty o jakim miejscu zrobiłbyś film? Pokaż je, opowiedz o nim i zmetaforyzuj.

22 STYCZNIA 2025 - NIE NA MIEJSCU - POKAZ W KINIE

Matter Out of Place, reż. Nikolaus Geyrhalter, Austria,2022, 107 min.

Czy rozmaite metody pozbywania się śmieci mogą stanowić dobry temat dla filmu? Tak, jeśli zabiera się za to austriacki reżyser Nikolaus Geyrhalter. Najwyższa jakość zdjęć i dźwięku pozwalają przenieść się do odległych zakątków globu: do alpejskich kurortów, rajskich Malediwów, Nepalu i na koniec na pustynię w Nevadzie, podczas Festiwalu Burning Man. Patrząc, jak ludzie w tych miejscach pozbywają się odpadów, poznajemy lepiej naszą naturę początku XXI wieku i jej wpływ na planetę. Ten zadziwiająco piękny film, nagradzany na wielu filmowych festiwalach, wprowadza publiczność w dysonans, który długo z nią pozostaje. Angielski tytuł filmu „Matter out of Place” jest naukowym określeniem przedmiotu, który nie powinien się w danym miejscu znajdować. Film, pokazuje piękno naszej planety, jednocześnie uświadamiając, że trudno już znaleźć na niej miejsce, które nie byłoby zaśmiecone.

Pytanie do filmu: “Nie mam nic do powiedzenia; tylko do pokazania” - odnieś powyższy cytat z Waltera Benjamina do filmu “Nie na miejscu”. Co właściwie MÓWI i/lub POKAZUJE nam twórca? Użyj obrazów, które Tobie kojarzą się z tym tematem.

15 PAŹDZIERNIKA 2024 - W STRONĘ SŁOŃCA

Towards the Sun, reż. Agnieszka Kokowska / 2024 / Polska / 92min.

Kasia i Robert sprzedają dom oraz wszystko, co posiadają, żeby wraz z trójką dzieci ruszyć kamperem w podróż życia i móc budować głębsze relacje w rodzinie. Wolność, którą zyskali, staje się prawdziwym testem dla rodziny. Kryzys w małżeństwie jest nieodłączną częścią przemiany, jaką przechodzą rodzice. Dodatkowym wyzwaniem są dorastający w podróży chłopcy.

22 PAŹDZIERNIKA 2024 - EFEKT YOUTUBE’A

The Youtube Effect, reż. Alex Winter / 2022 / USA / 99min.

Historia YouTube’a jest zarówno inspiracją, jak i przestrogą. Założony w 2005 roku przez trzech młodych informatyków: Chada Hurleya, Steve'a Chena i Jaweda Karima z PayPal Holdings, szybko stał się jedną z najpotężniejszych internetowych platform. Początkowo odwiedzało go dziennie 8 milionów użytkowników – dziś już 2,6 miliarda.

Pierwszym filmem, który osiągnął pułap miliona wyświetleń była reklama firmy Nike z udziałem piłkarza Ronaldinho w 2005 roku. To przesądziło o sukcesie platformy. YouTube otrzymał dofinansowanie ze wspierającej startupy firmy Sequoia Capital, a w 2006 roku został kupiony przez Google’a. Obecnie jest drugą – po Google właśnie – najpopularniejszą witryną i ma ogromny wpływ na kulturę oraz społeczeństwo. Zapewniając łatwy i szybki dostęp do wiadomości czy rozrywki, jest również źródłem dezinformacji. Przyczynia się do radykalizowania odbiorców za pomocą różnych form manipulacji.

Film pokazuje blaski i cienie serwisu. Poznajemy jego historię, w tym ewolucję ze zwykłej platformy od wymiany filmów i nagrań wideo do internetowej maszynki do zarabiania pieniędzy. Słuchamy opinii ekspertów. Film przygląda się nie tylko platformie, ale również sposobowi, w jaki zmieniła ona nasze życie i myślenie. 

29 PAŹDZIERNIKA 2024 - CAŁE TO PIĘKNO I KREW

All the Beauty and the Bloodshed, reż. Laura Poitras / 2022 / USA / 113min.

Aktywistka Nan Goldin i artystka Nan Goldin są ze sobą nierozerwalnie związane. Reżyserka Laura Poitras (nagrodzona Oscarem® za „Citizenfour” prezentowany na festiwalu MDAG w 2015 roku) pokazuje życie i twórczość Goldin ze swojej perspektywy. Podąża także na organizowane przez swoją wyjątkową bohaterkę kreatywne protesty. Artystka opuściła dom w młodym wieku i dokonała przełomu jako fotografka dzięki „Balladzie o seksualnej zależności” („The Ballad of Sexual Dependency”) – serii porywających, kolorowych, intymnych zdjęć przedstawiających gejowską subkulturę, ją samą, jej rodzinę i przyjaciół. Obecnie całą energię poświęca założonej przez siebie grupie aktywistycznej PAIN (Prescription Addiction Intervention Now), która staje w obronie osób uzależnionych od środków przeciwbólowych i walczy z producentami tych leków – rodziną Sacklerów. Za pośrednictwem firmy Purdue Pharma zarobili miliardy dolarów na sprzedaży środku OxyContin, przyczyniając się do kryzysu opioidowego w USA. Goldin przepisano ten lek po operacji kolana i od razu się od niego uzależniła. Do tamtego momentu znała Sacklerów tylko jako filantropów, którzy sponsorowali wiodące muzea, w których wystawiano jej własne prace. Dziś przewodzi grupie walczącej o pociągnięcie do odpowiedzialności winnych za kryzys, który doprowadził do śmierci pół miliona Amerykanów. Ich protesty wieńczą pozwy prowadzone pro bono przez najlepszych prawników w Stanach. Tytuł filmu odnosi się do opinii psychiatrów na temat siostry Goldin – Barbary, która popełniła samobójstwo w zakładzie psychiatrycznym. W raporcie na jej temat powtarzało się jedno zdanie: ona widzi przyszłość, całe piękno i rozlew krwi.

5 LISTOPADA 2024 - PRZYNOSZĘ CI DZIKOŚĆ

Sowing the Seeds of the Wild, reż. Dyba Lach / 2024 / Polska / 72min.

Przytłoczony degradacją ukochanej rzeki muzyk postanawia przepłynąć tradycyjną, drewnianą łodzią 1300 km, by symbolicznie odzyskać dla niej dzikość. 40-dniowa podróż pozwala doświadczyć pozaludzkiego świata przyrody z perspektywy człowieka, który uważnie słucha. Zanurzyć się w pierwotnych dźwiękach rzeki, zapomnieć na moment o zakrzyczanej codzienności. Jego droga staje się pretekstem do rozmów o rzekach i wpływie człowieka na środowisko. Przypomina o katastrofie ekologicznej na Odrze – jednej z największych rzek w historii nowożytnej Europy.  W ciszy, samotności, w dźwiękach budzącej się do życia wiosny, w głosie rzeki i brzmieniu wody, bohater poszukuje nadziei na taką przyszłość, w której panuje równowaga. Dla siebie, dla swojej córki, dla świata. To podróż, która stawia pytania o wolność rzek i ludzi, o relację człowieka i natury, ekosystemowe splątania oraz wątek dzikości w człowieku.

12 LISTOPADA 2024 - MALARKA I ZŁODZIEJ

The Painter and the Thief, reż. Benjamin Ree / 2020 / Norwegia / 102min.

Barbora Kysilkova, czeska malarka żyjąca w Oslo, dowiaduje się, że jej dwa obrazy wystawione w galerii zostały skradzione. Dzięki nagraniom kamer ochrony szybko dochodzi do aresztowania i procesu sądowego przestępców. Barbora stawia się na rozprawie i proponuje skazanemu Karlowi Bertilowi Nordlandowi spotkanie. Bardzo chce odzyskać obrazy, ale jest też zafascynowana osobowością złodzieja. Nie jest znaną malarką, jej obrazy nie powinny być łakomym kąskiem. Jej fascynacja rośnie, gdy dowiaduje się, że złodziej nie tylko wyszedł z budynku ze złożonym poprawnie płótnem, ale udało mu się wyjąć ponad 200 mocowań, którymi obrazy były dopięte do ram. Postanawia  namalować jego portret. Pomiędzy złodziejem a autorką skradzionych dzieł nawiązuje się nić przyjaźni. Podejście malarki charakteryzuje próba zrozumienia, empatia, otwartość na zranienie oraz nieświadoma potrzeba obserwowania, ale i bycia obserwowaną. Nordland z kolei był zbyt naćpany, aby pamiętać, co zrobił z obrazami, ale przypomina sobie, że ukradł je, „bo były bardzo piękne”. 

19 LISTOPADA 2024 - SIMONA

Simona, reż. Natalia Koryncka-Gruz / 2022 / Polska / 91 min.

Ida Matysek, cioteczna wnuczka Simony Kossak, jedzie do Puszczy Białowieskiej. Jako spadkobierczyni testamentu Lecha Wilczka, partnera Simony, który był autorem niezwykłych zdjęć z ich wspólnego życia w leśniczówce „Dziedzinka”, Ida ma dostęp do jego archiwum.

Porządkując pozostawione przez Lecha zdjęcia, odkrywa tajemnice rodzinne, których nie była świadoma. Wraz z nią poznajemy świat magicznej, pradawnej, ale także tej współczesnej Puszczy. To opowieść o niezwykłym życiu Simony, córki, wnuczki i prawnuczki słynnego rodu Kossaków, która porzuciła Kraków i odnalazła dom z dala od cywilizacji, pracując jako psycholożka i badaczka dzikich zwierząt. To dzięki niej postrzegamy Puszczę nie jako rezerwat przyrody, ale unikalny, jedyny w swoim rodzaju, ekosystem, który istnieje od tysięcy lat. To miejsce jest schronieniem dla zwierząt, które często są już na progu wyginięcia.

Z tej opowieści wyłania się postać osoby wielowymiarowej, barwnej, bezkompromisowej, radykalnej w zachowaniu i poglądach, wyprzedzającej swój czas i przez to często samotnie walczącej o dobro przyrody i budowanie społecznej świadomości związku człowieka z przyrodą. Dla Idy podróż do Puszczy jest za to powrotem do wspomnień z dzieciństwa, odkrywaniem własnych korzeni a jednocześnie spotkaniem z przodkinią wielkiego formatu, której przesłanie jest ponadczasowe.

26 LISTOPADA 2024 - IGRZYSKA PAMIĘCI

Memory Games, reż. Janet Tobias, Claus Wehlisch / 2018 / USA, Niemcy / 87 min.

Pamięć jest nieodzownym elementem naszego życia. Przenika każdy jego aspekt. Bez pamięci nie istniejemy, jesteśmy nikim, bo pamięć czyni nas ludźmi. W filmie obserwujemy jak mistrzowie zapamiętywania trenują, godzinami budując w głowie niesamowite struktury pamięci poparte obrazami. W ten sposób udaje im się dokonać wyczynów, które wydają się niemożliwe. Potrafią w 22 sekundy zapamiętać ułożenie talii kart, w 15 minut ponad 150 twarzy, w 5 minut 700 liczb binarnych. Poprzez animacje film pokazuje, w jaki sposób ci geniusze wykorzystują unikalne techniki wizualizacji, aby zapamiętać niesamowitą liczbę danych. Niemożliwe na naszych oczach staje się rzeczywistością.

3 GRUDNIA 2024 - SKRADZIONE CIAŁO

Another Body, reż. Sophie Compton, Reuben Hamlyn / 2023 / Wlk. Brytania, USA / 80 min.

Żyjemy w wirtualnym i płynnym świecie. Jedno kliknięcie dzieli nas od innych. Kontaktujemy się ze sobą w każdym momencie i z dowolnego miejsca na Ziemi. Czy jednak to, co widzimy w sieci, jest prawdą? W Internecie istnieją miliony deepfake’ów, a 90% z nich to nieautoryzowana pornografia: pliki audio, wideo lub obrazy, które zostały stworzone przez sztuczną inteligencję i są trudne do odróżnienia od oryginału.

Film opowiada o młodej studentce Taylor (jej tożsamość została celowo zmieniona), która stała się ofiarą deepfake’ów. Pewnego dnia znajduje w sieci film pornograficzny ze swoim udziałem. Policja nie reaguje, a ona nic nie może z tym zrobić. Cyfrowe prawo w tym zakresie nie istnieje. Z pomocą eksperta i koleżanki postanawia zbadać prężnie rozwijającą się internetową kulturę mizoginistycznych geeków, którzy wykorzystują pornograficzne kłamstwa do terroryzowania kobiet. Ustawodawstwo nie nadąża za rzeczywistością, liczba deepfake’ów podwaja się co sześć miesięcy. Ofiary milczą ze wstydu, mają myśli samobójcze, a fałszywe materiały niszczą ich prywatne i zawodowe życie.

Film jest przestrogą na temat niewłaściwego wykorzystania AI. Pokazuje też, jak można zmienić tę samą technologię w narzędzie, które pozwala na odzyskanie skradzionej tożsamości.

10 GRUDNIA 2024 - SPÓJRZ MI W OCZY

Look Into My Eyes, reż. Lana Wilson / 2024 / USA / 108min.

Jeśli ktoś zadaje sobie pytanie, czy możliwe jest obcowanie z zaświatami, ten film studia A24 nie pozostawia złudzeń. Ani przez chwilę reżyserka (znana z filmu o Taylor Swift „Miss Americana”) nie próbuje nas przekonać, że siedmioro jasnowidzów_ek, których poznajemy na spotkaniach z klientami oraz w scenach z życia prywatnego, ma tę nadprzyrodzoną „moc”. To, co na pewno doskonale potrafią, to usiąść naprzeciw kogoś, kogo nie znają i przekazać mu jasną oraz często pomocną refleksję na temat największych nawet zmartwień. Co sprawia, że ludzie płacą za ich usługi? To pytanie wisi w powietrzu.

Queerowa Per Erik Borja wprost przyznaje, że nie wierzy w pełni w to, co mówi. Inna z jasnowidzek tłumaczy, że czasami wydaje jej się, że uzdrowienia najbardziej potrzebują sami uzdrowiciele. Cała siódemka interesuje się sztukami performatywnymi, w tym filmem, a niektórzy nawet występują w nim zawodowo. Czy wizyta u medium rzeczywiście tak bardzo różni się od seansu w kinie?

17 GRUDNIA 2024 - COPA 71

Copa 71, reż. James Erskine, Rachel Ramsey / 2023 / Wlk. Brytania / 90min.

Mistrzostwa świata kobiet w piłce nożnej po raz pierwszy zostały zorganizowane przez FIFA w 1991 roku. To wydarzenie postrzegamy jako oficjalny początek nowej ery w historii sportu, ale czy słusznie? 20 lat wcześniej odbył się w Meksyku pierwszy turniej zespołów kobiecych, który został zapomniany i wymazany z kart historii. Fakt, że zdecydowana większość fanów piłki nożnej nie wie nic o Copa 71 świadczy o tym, jak niewygodnym wydarzeniem była dla władz światowego futbolu. Turniej zorganizowano i rozegrano w blasku fleszy oraz kamer telewizyjnych, z udziałem sponsorów, gdzie rok wcześniej odbyły się finały mistrzostw świata mężczyzn. Podczas imprezy zawodniczki traktowane były przez media jak gwiazdy rocka.

Film odkrywa przed nami bogactwo archiwalnych materiałów dotyczących turnieju, nazywanego Pucharem Świata Kobiet, w którym wzięły udział zespoły z Argentyny, Meksyku, Danii, Włoch, Anglii i Francji. Mecze na słynnym stadionie Azteca zgromadziły 100 000 widzów, co do tej pory było nieosiągalne na zawodach sportów kobiecych. Poznajemy bohaterki tamtych meczów, które do tej pory nie miały okazji do podzielenia się wspomnieniami z szeroką publicznością. Zdradzają, co działo się na boisku i poza nim. Często, w swoich miastach i rodzinach, spotykały się z seksizmem i lekceważeniem. Pomimo dyskryminacji, spełniły swoje marzenia na oczach całego świata. Te kobiety odkryły, czym są władza, wolność i spełnienie. W filmie występują również złote medalistki igrzysk olimpijskich w piłce nożnej: Brandi Chastain i Alex Morgan a za jego produkcję odpowiadają między innymi Venus i Serena Williams.

7 STYCZNIA 2025 - HOLLYWOODGATE

Hollywoodgate, reż. Ibrahim Nash’at / 2023 / Niemcy, USA / 91min.

Dzień po tym, jak wojska amerykańskie opuściły Kabul, talibowie przejęli Hollywood Gate – opuszczoną bazę Amerykanów. Ogłosili, że była to baza CIA. Znaleźli tam olbrzymie zasoby uzbrojenia: od karabinów po helikoptery i samoloty, których nie zdążono zniszczyć. Pochodzący z Egiptu reżyser otrzymuje pozwolenie od talibów, aby uwiecznić historyczny moment ponownego przejęcia przez nich władzy w Afganistanie. Reżim powołał głównodowodzącego sił powietrznych – Malawi Mansoura.

W filmie obserwujemy, jak organizuje siły powietrzne. Inny bohater – Muhtar, doświadczony bojownik, chce podbić cały świat w imię swoich przekonań, ale na razie marzy o karierze wojskowej w Hollywood Gate. Film, przy pomocy spektakularnych zdjęć, dokumentuje na przestrzeni roku transformację fundamentalistycznych bojówek, które zamieniają kraj w efektywny reżim militarny. Talibowie widzą w reżyserze filmu narzędzie ich propagandy. Film pokazuje wydawałoby się trywialne momenty i sceny. Reżyser czasami wyłącza kamerę, ale nie wyłącza dźwięku. Stąpa po bardzo cienkiej linie, ale udaje mu się przedstawić niezwykle ciekawy i wstrząsający obraz talibów i ich stosunku do reszty świata. 

14 STYCZNIA 2025 - NIE CHCEMY INNEJ ZIEMI

No Other Land, reż. Basel Adra, Hamdan Ballal, Yuval Abraham, Rachel Szor / 2024 / Palestyna, Norwegia / 96min.

Film ukazuje ciągnącą się przez dekady batalię prawną mieszkańców Masafer Yatta na Zachodnim Brzegu o zachowanie swojej wioski. Widzimy ich codzienność, która naznaczona jest niesprawiedliwością i upokorzeniami. Palestyńsko-izraelski filmowy kolektyw kręcił wydarzenia w wiosce przez pięć lat, korzystając przy tym z wcześniejszych nagrań mieszkańców. Zarejestrował filmowe świadectwo wielu prób wyrzucenia mieszkańców wioski i krwawych aktów przemocy popełnionych przez izraelskie wojsko i osadników. Adra – prawnik i dziennikarz, który urodził się i wychował w Masafer Yatta oraz Yuval Abraham – żydowski dziennikarz tworzą duet. Każdego dnia starają się pomóc mieszkańcom Masafer Yatta i opowiedzieć światu o ich tragedii. Ich pierwsze spotkanie udowodniło, jak bardzo ich sytuacja różni się od siebie, choć żyją przecież w tym samym kraju. Adra nie może się przemieszczać, jest szpiegowany, a jego dom często przeszukują izraelskie władze. Yuval może bez przeszkód jeździć po kraju i ma pełną swobodę działania. Film nie proponuje gotowych rozwiązań, stając się bardzo aktualnym wołaniem o równość. 

21 STYCZNIA 2025 - KAŻDA MAŁA RZECZ

Every Little Thing, reż. Sally Aitken / 2023 / Australia / 93min.

Terry Masear w swoim domu i pięknym ogrodzie w Los Angeles prowadzi klinikę dla najmniejszych ptaków na świecie – kolibrów. Te drobne fascynujące stworzenia są tu przywożone z całej Kalifornii. Obrazy kolibrów, przypominających duszki z bajki połączone z pięknymi zdjęciami naturalnego środowiska, podkreślają główną tematykę filmu – odporność na ciosy zadawane przez życie i proces uzdrawiania ciała i duszy. Film, inspirowany napisaną przez bohaterkę książką „Fastest Things on Wings”, ukazuje niezwykłą więź, jaką ma autorka z ptasimi podopiecznymi. Każdy z nich ma własne imiona, indywidualne cechy charakteru i osobowość, a ich opiekunka zwraca się do nich niezwykle bezpośrednim językiem. W tym filmie te delikatne, kilkugramowe stworzenia rosną w oczach widza, a opieka nad nimi jest nie tylko sposobem na życie, ale również formą ratowania natury.      

28 STYCZNIA 2025 - ZALICZENIE